W Białymstoku odbyły się szczególne obchody organizowane przez Związek Sybiraków oraz Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, w czasie których upamiętniono ofiary masowych wywózek Polaków w głąb ZSRR. Udział wziął w nich Szef Urzędu, Lech Parell oraz Zastępca Szefa UdSKiOR, Michał Syska.
85 lat temu Związek Radziecki przeprowadził cztery wielki akcje deportacyjne polskich obywateli. Nocą z 9 na 10 lutego 1940 roku z Polski wywieziono pierwszych 140 tys. osób – głównie rodziny wojskowych, urzędników, pracowników służby leśnej i kolei ze wschodniej części kraju. Jedna trzecia deportowanych trafiła na północ europejskiej części Rosji, do obwodu archangielskiego i Komijskiej ASRS, wielu przesiedlono do Kraju Krasnojarskiego i obwodu omskiego na Syberii. Łącznie Sowieci przeprowadzili cztery deportacje – drugą z 12/13 kwietnia 1940 r., trzecią z 28/29 czerwca 1940 r., a czwartą – w maju 1941 r.
Poświęcone tym represjom obchody rozpoczęły się od mszy w intencji Zesłańców Sybiru. Następnie delegacje spotkały się pod Grobem Nieznanego Sybiraka, aby złożyć kwiaty wszystkim ofiarom stalinowskich wywózek.
Główne obchody rozpoczęły się w południe obok białostockiego Muzeum Pamięci Sybiru, gdzie umiejscowiony jest pomnik poświęcony Bohaterskim Matkom Sybiraczkom. Zgromadziły Sybiraków z całego kraju, ich rodziny i społeczników, zaangażowanych w kultywowanie pamięci o tej bolesnej historii oraz przedstawicieli władz państwowych i samorządowych. Po odegraniu Hymnu RP głos zabrał Szef Urzędu, minister Lech Parell, który przypomniał o tragicznych losach Polaków…
- Wielkie deportacje, które dziś tutaj wspominamy, wpisują się w cały ciąg sowieckich represji wobec Polaków. Zsyłki były przeprowadzane w barbarzyński sposób – uprowadzano ludzi z ich domów, bito, upokarzano i transportowano w nieludzkich warunkach. W miejscach zesłania zmuszano wygnańców do niewolniczej pracy. Stojąc przy tej bocznicy myślimy o tym, co tych wywożonych ludzi wówczas łączyło: o ich lęku o bliskich, o woli przeżycia za wszelką cenę, o chęci pomsty za doznane krzywdy. W tych warunkach podziały – a ich źródeł mogło być przecież bardzo wiele, schodziły na daleki plan. – mówił Szef Urzędu, minister Parell.
Złożył on również podziękowania członkom Związku Sybiraków i wszystkich sybirackich organizacji, pracownikom Muzeum Pamięci Sybiru oraz wszystkim tym, którzy w obecnych czasach kultywują pamięć o losach zesłańców.
Następnie okolicznościowe przemówienia wygłosili Marszałek Województwa Podlaskiego, Wicewojewoda Podlaski oraz Zastępca Prezydent Miasta Białegostoku, którzy w szczególny sposób zwracali uwagę na losy polskich obywateli, zamieszkujących tereny ówczesnego województwa białostockiego.
W imieniu Związku Sybiraków głos zabrał także Prezes Zarządu Głównego Związku, Konrad Borejko, który w przejmującym przemówieniu przypomniał o swoich wspomnieniach i bohaterskiej roli polskich Matek-Sybiraczek.
- Pamiętam te bydlęce wagony, głód, cierpienie i strach. Pamiętam też śmierć, bo wielu z nas nie przeżyło tej wywózki w nieznane. Ale pamiętam też bohaterstwo polskich matek, które mimo głodu i wycieńczenia, były ostoją nadziei. Były strażniczkami polskości na nieludzkiej ziemi. Uczyły nas języka, modlitw i pieśni. Dziś, po 85 latach, wciąż mamy powinność przekazywania tej prawdy młodemu pokoleniu. Zwracam się dzisiaj do wszystkich Polaków o jedno – o pamięć o bohaterstwie, cierpieniu i nadziei, która nas nie opuściła. – powiedział Prezes Borejko, kończąc swoje wystąpienie.
Następnie odbyła się ceremonia wręczenia odznaczeń osobom i instytucjom szczególnie zasłużonym w pielęgnowanie pamięci o zesłańcach syberyjskich. Medale Pro Bono Poloniae i Pro Patria wręczył Szef Urzędu w towarzystwie Zastępcy oraz Prezesa Zarządu Głównego Związku Sybiraków. Medal Pro Bono Poloniae otrzymała Pani Lidia Czapniewska. Wśród odznaczonych medalami Pro Patria znaleźli się Pan Jerzy Olizarowicz, Pan Łukasz Prokorymow oraz Centrum Edukacji i Promocji Regionu w Szymbarku.
Po przyznaniu odznaczeń i odczytaniu apelu pamięci, delegacje złożyły kwiaty w hołdzie wszystkim ofiarom przymusowych deportacji, a następnie odegrana została Pieśń Reprezentacyjna Wojska Polskiego i Marsz Sybiraków, które zakończyły uroczystości, poświęcone 85. rocznicy wywózek Polaków na Sybir.
fot. Jakub Pietrzak / UdSKiOR
