Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej będzie świętem państwowym. Ustawę, której inicjatorem był m.in. Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej i Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych podpisał Prezydent RP. Nowe święto będziemy obchodzić 14 lutego.
„W hołdzie żołnierzom Armii Krajowej – największej konspiracyjnej armii w podbitej przez Niemcy i Rosję Europie, armii, która jako zbrojne ramię Polskiego Państwa Podziemnego prowadziła bohaterską walkę o odzyskanie przez Rzeczpospolitą Polską suwerenności i niepodległości, a której żołnierze po II wojnie światowej byli prześladowani przez władze komunistyczne zależne od Związku Sowieckiego” – brzmi preambuła ustawy.
W Pałacu Prezydenckim, gdzie odbyła się uroczystość podpisania ustawy o ustanowieniu Narodowego Dnia Żołnierzy Armii Krajowej zgromadzili się licznie przybyli kombatanci Armii Krajowej, przedstawiciele stowarzyszeń kombatanckich, inicjatorzy projektu ustawy, harcerze oraz młodzież szkolna i przedszkolna, która w osobie patronów placówek kultywuje pamięć o żołnierzach Armii Krajowej.
- To krótka, ale jakże istotna ustawa, ustanawiająca święto dla nas wszystkich, dla Rzeczypospolitej Polskiej, które powinno istnieć od dawna. Jestem dumny i szczęśliwy, że mogłem ją podpisać – podkreślił Prezydent Andrzej Duda dziekując także inicjatorom ustawy oraz posłom Koalicji Obywatelskiej, którzy zgłosili projekt ustawy w Parlamencie.
Zadowolenia nie krył także Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Lech Parell.
- Jestem szczęśliwy, że udało się nareszcie wypełnić tę wielką lukę, jaką był brak święta największej podziemnej formacji wojskowej. Zarówno Ci żołnierze AK, którzy polegli jak i Ci, którzy jeszcze są wśród nas, ale także Ich rodziny zasługują na to, byśmy o Nich pamiętali właśnie w formie święta państwowego - mówił Lech Parell.
Minister podziękował wszystkim żołnierzom Armii Krajowej za Ich trud, za ofiarę życia i zdrowia.
- Dziękuję także tym z żołnierzy Armii Krajowej, którzy aż do naszych czasów niosą etos tej formacji. Dziękuję Światowemu Związkowi Żołnierzy Armii Krajowej za inicjatywę tego święta, posłankom i posłom Koalicji Obywatelskiej, którzy zgłosili projekt tej ustawy oraz wszystkim posłom wszystkich ugrupowań w Parlamencie, w Sejmie i Senacie, którzy zgodnie pracowali nad zgłoszonym projektem i przyjęli go przez aklamację. Dziękuję także Prezydentowi za podpis i piekną oprawę uroczystości. Cieszę się, że Urząd do Spraw Kombatantów był jednym z inicjatorów tej ustawy - podkreślił Szef UdSKiOR.
Dla kpt. Janusza Komorowskiego, prezesa Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej ustanowienie święta AK jest symbolicznym gestem wdzięczności ze strony całego społeczeństwa polskiego.
- To wyraz hołdu dla wspaniałych chłopców i dziewcząt, którzy w najtrudniejszych chwilach naszej historii mieli odwagę stanąć w obronie wolności i honoru Rzeczypospolitej, a ich heroizm i poświęcenie na zawsze pozostawały w sercach Polaków. Ustanowienie Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej jest niezwykle ważnym krokiem w pielęgnowaniu naszej narodowej pamięci - mówił prezes ŚZŻAK.
Zastępca Szefa UdSKiOR Michał Syska zauważył, że przed nami kolejne zadanie, polegające na tym, aby temu świętu nadać odpowiednią rangę.
- Musimy teraz uczynić wszystko, aby w całej Polsce, co roku dzień 14 lutego był godnie upamiętniany i żeby był też okazją do przekazywania pamięci o dokonaniach żołnierzy Armii Krajowej, ale przede wszystkim do przekazywania etosu Armii Krajowej kolejnym pokoleniom - dodał minister Syska.
Projekt ustawy został zgłoszony przez posłów Koalicji Obywatelskiej w porozumieniu z Urzędem ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Światowym Związkiem Żołnierzy Armii Krajowej. Święto obchodzone będzie 14 lutego, w rocznicę powołania w 1942 roku przez gen. Władysława Sikorskiego, Naczelnego Wodza, Armii Krajowej jako kontynuatorki Służby Zwycięstwu Polski i Związku Walki Zbrojnej.Zarówno w Sejmie jak i w Senecie ustawę przyjęto przez aklamację. Podczas dziesiejszej uroczystości w Pałacu Prezydenckim podpis pod Ustawą złożył Prezydent Andrzej Duda.
----
14 lutego 1942 r. Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski wydał rozkaz o przekształceniu Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową. Utworzona 76 lat temu AK jest uważana za największe i najlepiej zorganizowane podziemne wojsko działające w okupowanej Europie.
Korzenie Armii Krajowej sięgają zawiązanej w nocy z 26 na 27 września 1939 roku przez grupę wyższych oficerów z gen. Michałem Karaszewiczem-Tokarzewskim, przy współudziale prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego, konspiracyjnej organizacji Służba Zwycięstwu Polski, która stała się zalążkiem rozbudowanego potem Polskiego Państwa Podziemnego.
Utworzona 27 września 1939 roku Służba Zwycięstwu Polski została przekształcona najpierw w 1940 roku w Związek Walki Zbrojnej, a następnie rozkazem Naczelnego Wodza w Armię Krajową. Decyzja o powstaniu AK była podyktowana koniecznością scalenia polskich konspiracyjnych oddziałów zbrojnych i podporządkowania ich rządowi RP w Londynie. W skład AK weszło ok. 200 organizacji wojskowych, zarówno spod okupacji niemieckiej, jak i sowieckiej.
Armia Krajowa była konspiracyjną organizacją wojskową stanowiącą integralną część Sił Zbrojnych RP. Podlegała Naczelnemu Wodzowi i Rządowi Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. W zamierzeniach rządu miała być organizacją ogólnonarodową, ponadpartyjną, a jej Komendant Główny jedynym, upełnomocnionym przez rząd dowódcą krajowej siły zbrojnej. Głównym zadaniem AK było prowadzenie walki o odzyskanie niepodległości przez organizowanie i prowadzenie samoobrony i przygotowanie armii podziemnej na okres powstania, które miało wybuchnąć na ziemiach polskich w okresie militarnego załamania Niemiec.
Kolejnymi dowódcami AK byli generałowie: Stefan Rowecki ps. Grot – do 30 czerwca 1943 roku, Tadeusz Komorowski ps. Bór – do 2 października 1944 roku, Leopold Okulicki ps. Niedźwiadek – do 19 stycznia 1945 roku. Komendant Główny AK podlegał Naczelnemu Wodzowi Polskich Sił Zbrojnych. Organem dowodzenia AK była Komenda Główna, w której skład wchodziły oddziały, piony organizacyjne i samodzielne służby – oddziały: I Organizacyjny, II Informacyjno-Wywiadowczy, III Operacyjno-Szkoleniowy, IV Kwatermistrzostwa, V Łączności Operacyjnej, VI Biura Informacji i Propagandy oraz VII Finansów i Kontroli, a także Kierownictwo Dywersji. Terenowa struktura organizacyjna AK odpowiadała zasadniczo przedwojennemu podziałowi administracyjnemu kraju. Na terenie województw tworzono okręgi, w powiatach – obwody, w gminie lub kilku gminach – placówki.
AK od początku była organizacją masową, zwiększającą szeregi przez werbunek ochotników i kontynuowanie akcji scaleniowej, rozpoczętej przez Związek Walki Zbrojnej. W latach 1940-1944 do AK przystąpiły m.in. Tajna Armia Polska, Polska Organizacja Zbrojna “Znak”, Gwardia Ludowa PPS-WRN, Tajna Organizacja Wojskowa, Konfederacja Zbrojna, Socjalistyczna Organizacja Bojowa, Polski Związek Wolności oraz częściowo Narodowa Organizacja Wojskowa, Bataliony Chłopskie i Narodowe Siły Zbrojne. AK realizowała swe cele poprzez prowadzenie walki bieżącej i przygotowywanie powstania powszechnego. Walka bieżąca prowadzona była głównie przez akcje małego sabotażu, akcje sabotażowo-dywersyjne, bojowe i bitwy partyzanckie z siłami policyjnymi oraz regularnym wojskiem niemieckim. Specjalne miejsce w działalności bojowej AK zajmowały akcje odwetowe i represyjne w stosunku do SS i policji oraz zdrajców i prowokatorów.
Przygotowaniem i wykonaniem akcji sabotażowo-dywersyjnych i specjalnych zajmowały się autonomiczne piony wydzielone z KG AK: Związek Odwetu, “Wachlarz” i Kierownictwo Dywersji, pod nadzorem Kierownictwa Walki Konspiracyjnej, a następnie Kierownictwa Walki Podziemnej. Innymi formami walki bieżącej były: organizowana na szeroką skalę akcja propagandowa wśród społeczeństwa polskiego (prowadzona przez Biuro Informacji i Propagandy), wydawanie prasy, np. “Biuletynu Informacyjnego”, szerzenie dezinformacji wśród Niemców (akcja “N”) oraz wywiad wojskowy. Kulminacją wysiłku zbrojnego AK było Powstanie Warszawskie. Po jego klęsce jednostki AK na terenach zajętych przez Armię Czerwoną zostały zdemobilizowane.
19 stycznia 1945 roku Komendant Główny gen. Okulicki wydał rozkaz o rozwiązaniu AK. Straty AK wyniosły ok. 100 tys. poległych i zamordowanych żołnierzy, ok. 50 tys. zostało wywiezionych do ZSRS i uwięzionych. Do moskiewskiego więzienia trafił m.in. gen. Okulicki, sądzony w procesie szesnastu przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. Wobec represji sowieckich i polskich służb bezpieczeństwa nie wszystkie oddziały AK podporządkowały się rozkazowi o demobilizacji. Powstały nowe organizacje konspiracyjne m.in. Ruch Oporu Armii Krajowej i Zrzeszenie “Wolność i Niezawisłość”. Żołnierze AK byli prześladowani przez władze komunistyczne, zwłaszcza w okresie stalinizmu, wielu z nich skazano na karę śmierci lub wieloletniego więzienia.
zjęcie 1-8 fot. Barbara Jamrocha/ UdSKiOR
