26-08-24 14:26

Michał Syska

Zastępca Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych

Michał Syska ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Wrocławskim. Publicysta, redaktor, menadżer, urzędnik samorządowy i państwowy, wykładowca akademicki. Publikował m.in. w "Rzeczpospolitej", "Gazecie Wyborczej", "Dzienniku", "Przeglądzie", PolsatNews.pl, czeskim dwumiesięczniku kulturalnym "Listy".

Był redaktorem naczelnym "Przeglądu Dąbrowskiego". Współzałożyciel i dyrektor Ośrodka Myśli Społecznej im. F. Lassalle'a , niezależnego think tanku prowadzącego działalność w obszarze polityki społecznej i gospodarczej, relacji międzynarodowych i historii. W Muzeum Miejskim "Sztygarka" kierował działem naukowo-edukacyjnym. Jako Pełnomocnik Prezydenta Dąbrowy Górniczej ds. Marki Miasta, Kultury i Sportu odpowiadał m.in. za lokalną politykę pamięci, współtworząc i realizując projekty upowszechniające wiedzę o Republice Zagłębiowskiej 1905, powojennym dziedzictwie przemysłowym, Porozumieniu Dąbrowskim ("katowickim") z 1980 r. oraz cywilnych i wojskowych ofiarach terroru hitlerowskiego na terenie Zagłębia Dąbrowskiego.

Przed objęciem funkcji Zastępcy Szefa UDSKIOR był dyrektorem Departamentu Komunikacji i Promocji w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Autor artykułów naukowych z zakresu politologii. Współautor i redaktor opracowań zbiorowych, m.in. tomu poświęconego polityce pamięci pt. "Ile ojczyzn, ile patriotyzmów?" (2007). Inicjator nadania tytułu Honorowy Obywatel Wrocławia prof. Karolowi Modzelewskiemu. Wyróżniony Odznaką Honorową "Za Zasługi dla Związku Żołnierzy Wojska Polskiego". W sierpniu 2024 r. został powołany przez min. Agnieszkę Dziemianowicz-Bąk na funkcję Zastępcy Szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.

 

25-05-18 16:43

Inspektor Ochrony Danych Osobowych powołany w Urzędzie do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych

Ewelina Barańska

tel. 22 336 77 80
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Realizując obowiązek wynikający z art. 13 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE, dalej: RODO, informujemy, że:

1) Administratorem Pani/Pana danych osobowych jest Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, ul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa, tel. 22 276-77-77 , Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

2) Z inspektorem ochrony danych osobowych powołanym przez administratora Pani/Pana danych osobowych może się Pani/Pan skontaktować listownie pisząc na adres ul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa lub za pomocą poczty elektronicznej Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..

3) Dane osobowe są to wszelkie informacje, które Panią/ Pana identyfikują lub umożliwiają zidentyfikowanie. Urząd w związku ze swoją działalnością, na potrzeby realizacji wskazanych poniżej celów przetwarza Pani/ Pana dane osobowe takie jak m.in:

• imię (imiona) i nazwisko;
• data lub miejsce urodzenia;
• nr PESEL, NIP lub inne numery identyfikujące Panią/Pana jako osobę;
• nr dowodu osobistego, paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość;
• adres zamieszkania, pobytu, miejsca prowadzenia działalności, itp.;
• adres IP służący identyfikacji elementów sieci, z której Pani/Pan korzysta;
• adres poczty elektronicznej;
• nr telefonu;
• wizerunek.
• dane o stanie zdrowia

Dane osobowe pochodzą bezpośrednio od Pani/ Pana. Urząd przetwarza także dane osobowe, które nie zostały uzyskane bezpośrednio od Pani/ Pana. Dane osobowe mogą zostać pozyskane m.in. z/od:

• innych organów i instytucji;
• ze źródeł publicznych, m.in. rejestrów (np. rejestru PESEL, KRS).

4) Celem przetwarzania Pani/Pana danych osobowych jest głównie realizacja obowiązków i zadań nałożonych na Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w zakresie:

• realizacji obowiązków ustawowych m.in. rozpatrywanie skarg, petycji, wniosków o udostępnienie informacji publicznej, prowadzenie postępowań administracyjnych czy postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, rozpatrywanie wniosków o udzielenie pomocy pieniężnej i świadczeń pieniężnych, bycia pracodawcą lub płatnikiem składek, realizacja obowiązku określonego w art. 5 ust. 1 i art. 34 ust. 1 pkt 1 z ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym (art. 6 ust. 1 lit. c oraz art. 9 ust. 2 lit. f RODO);
• wykonywania zadań realizowanych w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej np. odpowiadanie na skierowaną do Urzędu korespondencję przez zainteresowane osoby (art. 6 ust. 1 lit. e RODO);
• wypełnienie zobowiązań wynikających z umów (art. 6 ust. 1 lit b RODO). Dane są przetwarzane w celu realizacji umów zawartych przez Urząd lub w celu realizacji działań przed zawarciem umowy, wykonywanych na Pani/ Pana żądanie;
• realizacji działań opartych o wyraźną zgodę (art. 6 ust. 1 lit a RODO). Jeśli wyrazili Państwo zgodę na przetwarzanie danych osobowych w określonych celach. Urząd jest uprawniony do przetwarzania tych danych na podstawie takiej zgody. Zgoda może zostać wycofana w dowolnym momencie. Wycofanie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania danych do czasu wycofania zgody;

5) Pani/ Pana dane osobowe zasadniczo nie będą przekazywane innym odbiorcom, chyba, że na podstawie przepisów prawa (organy administracji, sądy, prokuratura) lub udzielonej przez Panią/ Pana zgody. Pani/Pana dane adresowe przekażemy również podmiotom świadczącym usługi pocztowe, by móc z Panią/Panem prowadzić korespondencję. Ponadto, Pani/Pana dane osobowe mogą być przekazane tzw. Procesorom, czyli innym podmiotom przetwarzającym dane na podstawie i w granicach stosownych umów zawartych z Administratorem.

6) Pani/Pana dane osobowe będą przetwarzane przez okres niezbędny do realizacji celów przetwarzania, wykonania obowiązujących przepisów prawa, w szczególności w zakresie archiwizacji dokumentacji lub sprawozdawczości jednostek sektora finansów publicznych, zapewniający możliwość dochodzenia roszczeń lub obrony przeciwko nim (nie dłużej niż okres odpowiadający terminowi przedawnienia roszczeń) lub przez okres archiwizacji określony regulaminami wewnętrznymi Urzędu oraz w przepisach o archiwizacji, tj. Ustawie z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach.

7) Ma Pani/Pan prawo do żądania od administratora dostępu do danych osobowych, ich sprostowania (poprawienia), usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, a także w zakresie, w jakim podstawą przetwarzania danych osobowych jest zgoda, ma Pani/ Pan prawo wycofania w dowolnym momencie udzielonej wcześniej zgody na przetwarzanie danych osobowych.

8) Przepisy RODO obligują nas do poinformowania, że przysługuje Pani/Panu również prawo do wniesienia sprzeciwu - z przyczyn związanych z Pani/Pana szczególną sytuacją - wobec przetwarzania dotyczących Pani/Pana danych osobowych. Jednak sprzeciw ten w istocie może być skutecznie zrealizowany w przypadkach przetwarzania danych przez administratora na podstawie tych przepisów RODO, które nie są podstawą przetwarzania przez nas danych osobowych Pani/Pana dotyczących.

9) Przysługuje Pani/Panu prawo wniesienia skargi do Prezesa   Urzędu   Ochrony Danych   Osobowych, gdy uzna Pani/Pan, iż przetwarzanie danych osobowych Pani/Pana dotyczących narusza przepisy RODO.

10) Pani/Pana dane osobowe nie będą profilowane oraz nie będą wykorzystywane do zautomatyzowanego podejmowania decyzji.

11) Pani/Pana dane osobowe nie będą przekazywane do państw trzecich lub organizacji międzynarodowych, chyba że na podstawie decyzji stwierdzającej odpowiedni stopień ochrony (art. 45 RODO), względnie z zastrzeżeniem odpowiednich zabezpieczeń (art. 46 RODO) jeżeli jest to niezbędne do wykonania obowiązku prawnego ciążącego na Administratorze

 

21-03-18 11:40

Rada do Spraw Działaczy Opozycji Antykomunistycznej oraz Osób Represjonowanych z Powodów Politycznych jest organem opiniodawczo-doradczym w sprawach dotyczących działaczy opozycji antykomunistycznej oraz osób represjonowanych z powodów politycznych, działającym przy Szefie Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Członków Rady powołuje i odwołuje imiennie Szef Urzędu spośród osób o potwierdzonym statusie działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych, zapewniając udział w niej różnych środowisk dawnej opozycji. Jej członkowie powoływani są na czas określony wykonywaniem funkcji przez Szefa Urzędu.

W skład Rady wchodzi od 15 do 20 członków, którzy pełnią swoje funkcje społecznie. Członkowie Rady spośród swego grona wybierają przewodniczącego, 3 zastępców oraz sekretarza. Wybory odbywają się w trybie tajnym, chyba że członkowie Rady jednogłośnie zaakceptują jawny tryb wyborów.

Do zadań Rady należy opiniowanie podejmowanych przez Urząd inicjatyw legislacyjnych, a także zgłaszanie wniosków w sprawach istotnych dla działaczy opozycji antykomunistycznej oraz osób represjonowanych z powodów politycznych. Rada może występować z apelami i postulatami do władz państwowych oraz samorządowych.

Rada wyraża swoje stanowisko w formie uchwał podejmowanych zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy członków Rady. W przypadku równej liczby głosów decyduje głos przewodniczącego obrad. Posiedzenia Rady zwoływane są w miarę potrzeby. Uczestniczy w nich Szef Urzędu lub osoba przez niego wyznaczona.

---

 W trakcie obrad Rady 2.10.2024 r. wyłoniono Prezydium Rady, składające się z przewodniczącego, trzech zastępców, a także sekretarza Rady.

Obecnych na posiedzeniu było 17 członków Rady. Przy wyborze przewodniczącego zgłoszono kandydatury dwóch osób. Byli to Grzegorz Boguta i Mirosław Rybicki.
W pierwszym, tajnym głosowaniu oddano 16 ważnych głosów, a obaj kandydaci uzyskali tyle samo głosów, czyli po 8.
W związku z tym przeprowadzono drugie głosowanie, również tajne. Oddano w nim 15 ważnych głosów: Grzegorz Boguta zdobył 7 głosów, a Mirosław Rybicki 8 głosów.

Następnie, również w trybie tajnym, odbyły się wybory trzech wiceprzewodniczących Rady. Członkowie Rady zgłosili 6 kandydatur: Grzegorza Bogutę, Edwarda Nowaka, Jana Wyrowińskiego, Grażynę Juzwę, Małgorzatę Gorczewską i Witolda Janowicza.
Wszyscy zgłoszeni wyrazili swoją zgodę na kandydowanie. Oddano 17 ważnych głosów. Wiceprzewodniczącymi Rady zostali: Grzegorz Boguta (zdobył 16 głosów), Edward Nowak (zdobył 9 głosów) oraz Jan Wyrowiński (zdobył 9 głosów).

Następnie odbyły się wybory Sekretarza Rady. Do tej funkcji zgłoszono jedną kandydaturę - Lubomira Fajfera. W tej sytuacji przeprowadzono wybór w sposób jawny. Lubomir Fajfer uzyskał w nim 17 głosów.

Nowy przewodniczący, Mirosław Rybicki podziękował wszystkim członkom za wybór i zaufanie. Przywołując swój życiorys zapewnił również, że kierując pracami Rady będzie kierował się zasadami apolityczności. Wyraził również nadzieję na dobrą współpracę z pozostałymi członkami Rady podkreślając, że z większością jej członków dobrze współpracował już w latach walki z komuną.

Skład Rady do Spraw Działaczy Opozycji Antykomunistycznej oraz Osób Represjonowanych z Powodów Politycznych

	PRZEWODNICZĄCY RADY   Mirosław Rybicki - był współpracownikiem Komitetu Obrony Robotników oraz Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, a także współzałożycielem Ruchu Młodej Polski. Uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. W kolejnych latach zajmował się drukiem i kolportażem solidarnościowych wydawnictw Regionu Gdańskiego.
	ZASTĘPCA PRZEWODNICZĄCEGO RADY   Grzegorz Boguta - współpracownik Komitetu Obrony Robotników i współzałożyciel Niezależnej Oficyny Wydawniczej NOWA, wydającej pisma drugiego obiegu. Internowany w czasie stanu wojennego, po zwolnieniu kontynuował niezależną działalność wydawniczą. Brał udział w obradach „okrągłego stołu” i był członkiem Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Jest jednym z założycieli Stowarzyszenia Archiwum Solidarności.
	ZASTĘPCA PRZEWODNICZĄCEGO RADY   Edward E. Nowak - działacz „Solidarności” w krakowskiej Hucie im. Lenina, uczestnik strajków, skazany na 3,5 roku pozbawienia wolności w 1982 roku oraz na 3 miesiące w 1985 roku. Współtworzył Towarzystwo Pomocy Więzionym i Inicjatywę Obywatelską w Obronie Praw Człowieka Przeciw Przemocy. Wybrany posłem na sejm kontraktowy, później pełnił funkcje podsekretarza stanu w resortach gospodarczych. Jest prezesem Stowarzyszenia „Sieć Solidarności” w Krakowie.
	ZASTĘPCA PRZEWODNICZĄCEGO RADY   Jan Wyrowiński - działacz toruńskiej „Solidarności” i redaktor regionalnej prasy niezależnej, internowany w stanie wojennym. Po wyjściu na wolność organizował struktury Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania. W III Rzeczypospolitej poseł na Sejm i senator. Obecnie pełni funkcję Prezesa Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego.
	SEKRETARZ RADY   Lubomir Fajfer - był działaczem Ruchu Młodzieży Niezależnej na terenie Gorzowa Wielkopolskiego. Kolportował podziemną prasę i literaturę. Brał udział w tzw. „kołach samokształceniowych” oraz uczestniczył w antyreżimowych happeningach i demonstracjach.
	Stanisław Brzeźniak - był uczestnikiem Niezależnego Ruchu Związkowego oraz członkiem NSZZ „Solidarność” w Zakładach Chemicznych „Oświęcim” i Kopalni Węgla Kamiennego „Brzeszcze”. Po wprowadzeniu stanu wojennego uczestniczył w strajku górników. Następnie aktywnie wspierał działania „Solidarności Walczącej” oraz Konfederacji Polski Niepodległej na Śląsku.
	Krzysztof Czuma - kontynuując tradycje rodzinne, jako bardzo młody człowiek zaangażował się w działalność niepodległościową. Przemycał bibułę dla Kościoła na Słowacji. Redagował "Ucznia Polskiego" - niezależne pismo młodzieży szkolnej związane z Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Kolportował drugoobiegowe publikacje. Wydawał i redagował podziemne pismo "Nurt" współpracujące z Niezależnym Zrzeszeniem Studentów.
	Małgorzata Gorczewska - współzałożycielka gdańskiego Ruchu Wolność i Pokój, za co była wielokrotnie zatrzymywana i karana grzywnami przez władze komunistyczne. W 1988 roku uczestniczyła w majowych i sierpniowych strajkach, organizowała pomoc dla protestujących. w Kościele Św. Brygidy w Gdańsku. W 1990 roku była jedną z inicjatorek powołania Stowarzyszenia Amnesty International w Gdańsku.
	Witold Janowicz - już w wieku szesnastu lat, ucząc się w Technikum, rozpoczął działalność opozycyjną. W stanie wojennym rozpowszechniał ulotki „Solidarności” oraz Konfederacji Polski Niepodległej na terenie Gliwic. Za swoją działalność opozycyjną był aresztowany i sądzony. Kontynuując działalność opozycyjną zajmował się kolportażem prasy podziemnej i angażował się w akcje ulotkowe, które przerywały zatrzymania i przesłuchania.
	Grażyna Juzwa - w latach 1982-1989 współpracowała z Grupami Oporu „Solidarni”, Komitetem Porozumienia Międzyzakładowego „Solidarność” oraz Mazowiecką Konfederacją „Solidarność”. Zajmowała się przekazywaniem korespondencji pomiędzy tymi organizacjami oraz organizowaniem lokali i spotkań konspiracyjnych. Urządzała również pokazy kina domowego i spektakle teatrów podziemnych.
	†2 XI 2024  Śp. Stanisław Kowalski - brał czynny udział w strajku w Radomiu w 1976 roku. Zatrzymany na demonstracji oraz skazany, przez pół roku przebywał w areszcie. Był wieloletnim Prezesem Stowarzyszenia Radomski Czerwiec 76.
	Krzysztof Król - polityk, dziennikarz oraz działacz opozycji demokratycznej w PRL-u, związany głównie z Konfederacją Polski Niepodległej. Był posłem dwóch sejmowych kadencji i doradcą społecznym Prezydenta Bronisława Komorowskiego.
	Robert Kubicz - działał w opozycyjnych młodzieżówkach. Był jednym ze współtwórców Federacji Młodzieży Walczącej w Krakowie. Uczestniczył w manifestacjach, akcjach ulotkowych i kolportażu prasy podziemnej. Angażował się także we współpracę pomiędzy FMW a podziemną „Solidarnością” w Nowej Hucie. Był również członkiem Ruchu „Wolność i Pokój”.
	Iwona Olejniczak - działała w „Solidarności” w Zakładach Transformatorów Radiowych w Skierniewicach i Komitecie Obrony Więzionych za Przekonania, była internowana w stanie wojennym, a później inwigilowana i pozbawiana pracy.
	Ryszard Ostrowski - jako pracownik Stoczni Gdańskiej im. Lenina brał czynny udział w wystąpieniach w grudniu 1970 roku. Po aresztowaniu został pobity przez milicjantów. Dekadę później włączył się w działania „Solidarności”.
	Jerzy Stopa - działacz „Solidarności” w PKP Lokomotywownia w Skarżysku-Kamiennej. Internowany, po zwolnieniu zajmował się kolportowaniem nielegalnych wydawnictw. Obecnie pełni funkcję Prezesa Stowarzyszenia Represjonowanych w Stanie Wojennym Regionu Świętokrzyskiego.
	Alicja Szot - działaczka „Solidarności” w Zakładach Metalurgicznych URSUS, aresztowana po strajku 14 grudnia1981 roku, przetrzymywana warszawskich zakładach karnych. Po opuszczeniu aresztu, zwolniona z pracy, zaangażowała się w podziemną działalność wydawczynią, którą prowadziła przez całe lata osiemdziesiąte minionego wieku.
	Janusz Tołłoczko - działał w Niezależnym Zrzeszeniu Studentów Uniwersytetu Gdańskiego i był redaktorem w agencji prasowej Krajowej Komisji Porozumiewawczej „Solidarności”. W czasie stanu wojennego był internowany.
	Maria Wanke-Jerie - od września 1980 roku zaangażowana w „Solidarność”, podczas stanu wojennego współpracowała z Regionalnym Komitetem Strajkowym NSZZ „Solidarność” Dolny Śląsk, gdzie zajmowała się kolportażem podziemnego pisma „Z dnia na dzień” i innych wydawnictw podziemnych. Była również współorganizatorką spotkania Józefa Piniora i Piotra Bednarza z biskupem Adamem Dyczkowskim w listopadzie 1982 roku, a cztery miesiące później sama zorganizowała kolejne spotkanie Józefa Piniora z bp. Dyczkowskim.

 ---

Członkowie Rady do Spraw Działaczy Opozycji Antykomunistycznej oraz Osób Represjonowanych z Powodów Politycznych w latach 2018 (marzec) – 2024 (luty)

Andrzej Anusz

Wojciech Borowik †22 XII 2020

Adam Borowski

Kazimierz Drzazga

Zbigniew Fijak

Joanna Frankiewicz

Michał Janiszewski

Andrzej Kołodziej

Stanisław Kowalski

Ryszard Majdzik

Henryk Marczak

Kornel Morawiecki †30 IX 2019

Iwona Olejniczak

Antoni Piekałkiewicz

Zofia Romaszewska

Andrzej Rozpłochowski †20 XII 2021

Andrzej Słowik

Andrzej Sobieraj

Jerzy Stopa

Jan Wyrowiński

Jerzy Zacharow

Małgorzata Zwiercan

 

08-08-16 14:55

 

14-07-16 09:21

Zarys prawa kombatanckiego w II Rzeczypospolitej

W pełni nowoczesne ustawodawstwo kombatanckie zaczęło kształtować się w Europie dopiero po I wojnie światowej. Pozostawało to w bezpośrednim związku z niespotykanym wcześniej na taką skalę zjawiskiem demobilizacji setek tysięcy żołnierzy państw uczestniczących w zmaganiach wojennych. Także w Polsce, niedługo po odzyskaniu niepodległości, uchwalonych zostało kilka ustaw nadających uprawnienia materialne i honorowe weteranom powstań narodowych i inwalidom wojennym.

Ustawą z 2 sierpnia 1919 r. o stałej pensji dla weteranów powstania 1831 i 1863 r. (Dz. Pr. z 1919 r., Nr 65, poz. 397 z późn. zm.) sejm ustalił prawo weteranów powstań do dożywotnich świadczeń ze Skarbu Państwa. Już 18 grudnia tego samego roku prawo to rozszerzono na uczestników niepodległościowego zrywu w 1848 r. Początkowo renty kombatanckie przyznano powstańcom nie posiadającym własnych środków utrzymania lub mającym niskie dochody własne, jednak po kolejnej nowelizacji wspomnianej ustawy ograniczenia te zostały uchylone. Ostatecznie uprawnienia tej grupy kombatantów uporządkowała nowa ustawa z 23 marca 1922 r. w przedmiocie zaopatrzenia weteranów powstań narodowych z 1831 r., 1848 r. i 1863 r. oraz wdów po nich (Dz. U. z 1922 r.,  Nr 26, poz. 212 z późn. zm.).

Następną grupę beneficjentów prawa kombatanckiego ustanowiło rozporządzenie Prezydenta RP z 6 marca 1928 r. o zaopatrzeniu byłych skazańców politycznych (Dz. U. z 1931 r., Nr 47, poz. 406). Mocą rozporządzenia prawo do rent otrzymały ofiary najcięższych represji – pobyt w więzieniach i aresztach przez co najmniej 1 rok lub na zesłaniu przez co najmniej 2 lata – nie posiadające własnych dochodów.

Wreszcie na koniec analogiczne świadczenia przyznano dekretem Prezydenta RP z 13 stycznia 1936 r. o zaopatrzeniu szczególnie zasłużonych w walkach o niepodległość Państwa Polskiego (Dz. U. z  1936 r., Nr 3, poz. 8), a potem ustawą z 2 lipca 1937 r. o zapewnieniu pracy i o zaopatrzeniu uczestników walk o niepodległość Państwa Polskiego (Dz. U. z 1937 r., Nr 59, poz. 464 z późn. zm.), pozbawionym środków do życia kombatantom, którzy zostali odznaczeni Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Krzyżem Niepodległości lub Medalem Niepodległości. Wszystkim uczestnikom walk o niepodległość zapewniono jednocześnie preferencje przy zatrudnianiu w instytucjach i przedsiębiorstwach państwowych i prywatnych. Część uprawnień po skazańcach i uczestnikach walk dziedziczyli członkowie najbliższej rodziny zmarłego – wdowy, dzieci i rodzice.

Obok aktów prawnych adresowanych m.in. do najstarszych wiekowo reprezentantów środowisk kombatanckich rozwijało się ustawodawstwo inwalidzkie. Dnia 18 marca 1921 r. sejm uchwalił ustawę o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i ich rodzin (Dz. U. z 1921 r., Nr 32, poz. 195 z późn. zm.). Z dobrodziejstw tej ustawy mogli korzystać zarówno kontuzjowani żołnierze polskich formacji wojskowych, jak i pochodzący z armii zaborczych. Zastąpiła ją ustawa z 17 marca 1932 r. o zaopatrzeniu inwalidów (Dz. U. z 1935 r., Nr 5, poz. 31 z późn. zm.), utrzymująca wcześniejszy katalog beneficjentów, przy równoczesnym nakazaniu weryfikacji przyznanych już rent inwalidzkich. Liczne skargi na niekorzystne dla inwalidów decyzje organów rentowych spowodowały konieczność powołania w 1935 r. specjalnego Inwalidzkiego Sądu Administracyjnego do ich rozpatrywania. Wspomniany Sąd działał przy Naczelnym Trybunale Administracyjnym. Tę bodajże pierwszą w Polsce masową weryfikację uprawnień kombatanckich (inwalidzkich) przerwał wybuch II wojny światowej.

Symboliczne znaczenie miało uchwalenie ustawy z 1 sierpnia 1919 r. Orderu Wojskowego „Virtuti Militari” (Dz. U. z 1919 r., Nr 67, poz. 409 z późn. zm.), a następnie z 25 marca 1933 r. o Orderze Wojennym Virtuti Militari (Dz. U. z 1933 r., Nr 33, poz. 285). Przyznawały one posiadaczom tego historycznego i najwyższego odznaczenia wojennego, jako weteranom szczególnie zasłużonym dla państwa, szereg – nie tylko honorowych – przywilejów kombatanckich. Z innych ważniejszych aktów prawnych ustanawiających honorowe przywileje kombatanckie można wymienić także ustawę z 18 grudnia 1919 r. o przyznaniu stopni i praw oficerskich weteranom roku 1831, 1848 i 1863 (Dz. U. z 1919 r., Nr 2, poz. 5). Na jej podstawie nadano powstańczym żołnierzom i podoficerom stopnie podporuczników i awansowano powstańczych oficerów.

Ustawodawstwo II Rzeczypospolitej tylko w nielicznych przypadkach przewidywało możliwość przyznania świadczeń specjalnych kombatantom nie będącym inwalidami wojennymi. W związku z powyższym w 1938 r. renty inwalidów wojennych otrzymywało  94 262  byłych żołnierzy (ok. 2/3 to żołnierze armii zaborczych) i 109 973 osoby pozostałe po inwalidach (wdowy, sieroty, rodzice), natomiast z innych rent specjalnych korzystało dodatkowo 234 kombatantów (weteranów i uczestników walk),  1530 ofiar represji (skazańców) i 1832 osoby pozostałe po kombatantach i ofiarach represji.

Przedwojenne ustawy stwarzały możliwość pozbawienia uprawnień przysługujących kombatantom (w tym inwalidom wojennym) i ofiarom represji w przypadku skazania za czyn karygodny prawomocnym wyrokiem, połączonym z utratą praw do zaopatrzenia z funduszów publicznych lub utratą praw obywatelskich. Ponadto, w razie udowodnienia byłemu skazańcowi współpracy z władzami śledczymi państw zaborczych, tracił on prawo do świadczeń rentowych. W przypadku wdów po uprawnionych taki sam skutek prawny przynosiło powtórne małżeństwo.

W II Rzeczypospolitej nie powołano jednej centralnej instytucji zajmującej się sprawami kombatanckimi. Wykonanie wyżej wymienionych ustaw było powierzone Ministerstwu Spraw Wojskowych, Ministerstwu Skarbu i Ministerstwu Opieki Społecznej. Wnioski o przyznanie pensji i rent przysługujących weteranom i skazańcom weryfikowały specjalne komisje złożone z przedstawicieli rządu oraz stowarzyszeń kombatanckich i ofiar represji.

Ustawodawstwo kombatanckie w Polsce powojennej i Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1945-1972)

Po II wojnie światowej, wraz ze zmianami politycznymi zachodzącymi w naszym kraju, zmieniano również zasady honorowania kombatantów. Mocą ustawy z 23 lipca 1945 r. o zasiłkach i pomocy dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego, poległych w walce o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego (Dz. U. z 1945 r., Nr 30, poz. 180 z późn. zm., ustawa uchylona w 1958 r.) oraz dekretu Rady Ministrów z 13 listopada 1945 r. o zaopatrzeniu ofiar wrogów demokratycznego ustroju Polski (t.j. Dz. U. z 1956 r., Nr 59, poz. 287, dekret uchylony w 1958 r.) przyznano pewne przywileje członkom rodzin pozostałym po działaczach tzw. demokratycznego podziemia i uczestnikach walk o utrwalanie władzy ludowej.

Równolegle nadal obowiązywała inwalidzka ustawa z 17 marca 1932 r., która po nowelizacji (t.j. Dz. U. z 1945 r., Nr 22, poz. 131 z późn. zm.) uwzględniała w zasadzie wszystkich weteranów II wojny światowej i dodatkowo uczestników wojny domowej w Hiszpanii. Zgodnie z duchem tego aktu prawnego stworzono możliwość ubiegania się o uprawnienia inwalidów wojennych także żołnierzom armii niemieckiej z lat 1939-1945. Ustawę z 1932 r. uchylił dekret z 14 sierpnia 1954 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (t.j. Dz. U. z 1958 r., Nr 23,  poz. 98 z późn. zm.), który z kolei został zastąpiony przez noszącą ten sam tytuł ustawę z 23 stycznia 1968 r. (Dz. U. z 1968 r., Nr 3, poz. 11 z późn. zm.). Oba wymienione akty prawne rezygnowały z rozbudowanej listy osób uprawnionych na rzecz uniwersalnej definicji inwalidztwa wojennego, jako kalectwa nabytego przez niezawodowych żołnierzy Sił Zbrojnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w związku z działaniami wojennymi lub mającymi charakter wojenny. Przepisy końcowe dekretu i ustawy gwarantowały zachowanie nabytych już uprawnień żołnierzom innych formacji wojskowych.

W 1954 roku przestały również obowiązywać, częściowo z przyczyn naturalnych, pozostałe przedwojenne ustawy o zaopatrzeniu kombatantów i ofiar represji. Uchylił je dekret z 25 czerwca tego roku o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. z 1954 r., Nr 30, poz. 116 z późn. zm.). Znalazły się w nim także przepisy określające uprawnienia nowych kategorii beneficjentów polskiego prawa kombatanckiego, m.in.: żołnierzy ludowego Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Radzieckiej i formacji antyhitlerowskiego ruchu oporu, a także więźniów hitlerowskich obozów koncentracyjnych i obozów pracy przymusowej.

Ówczesne władze ustanowiły także szereg nowych odznaczeń bojowych i pamiątkowych. Wśród nich znajdował się Order Krzyża Grunwaldu, któremu starano się nadać rangę równą Krzyżowi Virtuti Militari.

Z całą pewnością tuż po wojnie wielkim problemem dla państwa stała się organizacja opieki nad trwale fizycznie poszkodowanymi ofiarami działań wojennych. Taka była najpewniej geneza Głównego Urzędu Inwalidzkiego powołanego na mocy przepisów dekretu z dnia 23 stycznia 1947 r. o organach administracji zaopatrzenia inwalidzkiego (Dz. U. z 1947 r., Nr 21, poz. 83). Instytucja ta podlegała Ministerstwu Pracy i Opieki Społecznej. Posiadała oddziały terenowe, działające jako organy pierwszej i drugiej instancji w sprawach związanych m.in. z przyznawaniem uprawnień inwalidzkich.

Główny Urząd Inwalidzki został jednak zlikwidowany już w następnym roku na podstawie ustawy z 25 czerwca 1948 r. o uchyleniu dekretu z 23 stycznia 1947 r. o organach administracji zaopatrzenia inwalidzkiego (Dz. U. z 1948 r., Nr 34, poz. 229). Pomimo postępującej sowietyzacji Polski nie wydaje się, aby poszły za tym dalsze działania zmierzające do rozwiązania „problemu inwalidów wojennych” w sposób przyjęty właśnie w tym roku u naszego wschodniego sąsiada.

Ustawodawstwo kombatanckie w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1972-1989)

W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku nastąpiły poważne zmiany w polskim prawie kombatanckim, których genezę można łączyć m.in. z przechodzeniem na emeryturę dużych grup najstarszych wiekiem weteranów II wojny światowej. Zmiany te zapoczątkowało powołanie na mocy ustawy z 8 czerwca 1972 r. Urzędu Ministra do Spraw Kombatantów (ustawa z dnia 8 czerwca 1972 r. o utworzeniu urzędu Ministra do Spraw Kombatantów, Dz. U. z 1972 r., Nr 23, poz 167), pierwszej w naszym kraju wyspecjalizowanej instytucji koordynującej i nadzorującej wykonywanie zadań opiekuńczych państwa nad weteranami wojen i niektórymi ofiarami represji wojennych. Efektem dalszych prac nad prawem kombatanckim stało się przyjęcie 29 maja 1974 roku nowej ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 1974 r., Nr 21, poz. 117), nadającej specjalny status żołnierzom, którzy doznali trwałego kalectwa w trakcie walk z Niemcami podczas II wojny światowej lub w okresie walk o utrwalenie władzy ludowej. Pozostali inwalidzi wojenni mieli zachować świadczenia przyznane na podstawie wcześniejszych regulacji prawnych. Kolejnym krokiem stało się uchwalenie ustawy z 23 października 1975 r. o dalszym zwiększaniu świadczeń dla kombatantów i więźniów obozów koncentracyjnych (Dz. U. z 1975 r., Nr 34, poz. 186), gromadzącej przywileje kombatanckie rozproszone dotychczas w różnych aktach prawnych. Była ona pierwszym w naszym kraju aktem o charakterze generalnym, albowiem jej beneficjentami stały się wszystkie osoby uznawane wówczas za kombatantów i ofiary represji wojennych, tj. za uczestników walk o narodowe i społeczne wyzwolenie Ojczyzny. Reformę prawa kombatanckiego zwieńczył wprowadzony w 1976 r. do Konstytucji PRL art. 76 w brzmieniu: Polska Rzeczypospolita Ludowa zapewnia wszechstronną opiekę weteranom walk o wyzwolenie narodowe i społeczne. O tym, że zapis ten nie będzie miał jedynie deklaratywnego charakteru decydować miały przyjęte wcześniej ustawy kombatanckie, a zwłaszcza utworzony Fundusz Kombatantów i Więźniów Obozów Koncentracyjnych. Ze środków Funduszu miały być wypłacane stałe i doraźne świadczenia kombatanckie oraz budowane zakłady lecznicze i domy kombatanta.

Ukształtowany w latach siedemdziesiątych model prawa kombatanckiego nawiązywał w pewnym stopniu do rozwiązań przyjętych w naszym kraju w okresie międzywojennym (przyznanie stałych świadczeń pieniężnych jedynie inwalidom wojennym [1] i najuboższym przedstawicielom środowisk kombatanckich). Zapewne za sprawą gen. Mieczysława Grudnia, ministra do spraw kombatantów 1972-1981 i prezesa Urzędu do Spraw Kombatantów 1982-1987, a także wiceprezesa Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację 1974-1990, trwałe miejsce w polskich ustawach zajął francuski termin kombatant, stosowany jako synonim starszego weterana wojny [2].

Głęboki kryzys polityczny, w jakim znalazło się państwo na początku lat osiemdziesiątych, skłonił władze komunistyczne do podejmowania działań zmierzających do poprawy swojego wizerunku w oczach społeczeństwa. Dnia 26 maja 1982 r. przyjęta została nowa ustawa kombatancka o szczególnych uprawnieniach kombatantów (Dz. U. z 1982 r, Nr 16, poz. 122), która doprecyzowała i poszerzyła katalog osób uprawnionych, uwzględniając m.in. bojowników o zachowanie polskości pod zaborami i uczestników Rewolucji Październikowej. Oferowała ona beneficjentom prawa kombatanckiego szereg przywilejów materialnych (zniżki na przejazdy, ulgi telefoniczne, w opłatach za energię elektryczną i in.), wśród których znalazły się przyznawane wszystkim uprawnionym pieniężne dodatki kombatanckie. Ustawa z 1982 r. odegrała decydującą rolę w ukształtowaniu się w naszym kraju modelu powszechnej, a nie ograniczonej tylko do inwalidów wojennych, opieki państwa nad kombatantami. Istotne znaczenie dla rozwoju polskiego prawa kombatanckiego miało także objęcie przepisami ustaw kombatanckich niektórych ofiar represji hitlerowskich – tym ostatnim przyznano prawa równorzędne z kombatanckimi. W przyjętych w 1982 r. rozwiązaniach dostrzec można również podobieństwa do francuskiego modelu prawa kombatanckiego, charakteryzującego się istnieniem centralnej instytucji do spraw kombatantów i ofiar wojen oraz dość szerokim zakresem przyznawanych świadczeń kombatanckich.

Urząd do Spraw Kombatantów w zasadzie nie zajmował się wydawaniem decyzji o przyznaniu uprawnień kombatanckich. Do jego zadań należało przede wszystkim koordynowanie działalności władz państwowych na rzecz środowisk kombatanckich i ofiar represji oraz dysponowanie środkami finansowymi Funduszu Kombatantów i Więźniów Obozów Koncentracyjnych, w 1982 r. przekształconego w Państwowy Fundusz Kombatantów. Urząd rozwiązano w 1987 r., a jego kompetencje przekazano Ministerstwu Pracy i Polityki Socjalnej. W związku z powyższym w strukturach ministerstwa w latach 1987-1991 działało Biuro do Spraw Kombatantów. Na mocy ustaw z 1975 i 1982 r. zaświadczenia stwierdzające prawo do korzystania z uprawnień wydawał Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Organizacja ta pełniła zatem de facto rolę aparatu wykonawczego Urzędu. W działalności socjalnej wspierały ją Związek Inwalidów Wojennych i Związek Ociemniałych Żołnierzy. Wbrew dość powszechnym obecnie poglądom niezrzeszeni mogli ubiegać się o uprawnienia i w pełni z nich korzystać.

Generalnie rzecz ujmując, przepisy wprowadzane aktami z 1975 r. i 1982 r. uwzględniały prawa różnych kategorii weteranów i pozostałych po nich rodzin, a nie tylko ideowo bliskich ówczesnym władzom. Korzystanie z przewidzianych ustawami przywilejów w praktyce nie zawsze było jednak możliwe wskutek uzależnienia decyzji o ich przyznaniu od powojennych losów kombatanta, np. przeszkodą mógł być fakt skazania z przyczyn politycznych. Z uprawnień nie mogli korzystać weterani I wojny światowej i wojny polsko-radzieckiej 1919-1921 oraz żołnierze niescalonego z Armią Krajową podziemia narodowego. Za kombatantów nie byli uznawani - co wynikało z logiki owych czasów – także członkowie powojennej antykomunistycznej konspiracji. Podobne ograniczenia dotyczyły również ofiar prześladowań, albowiem z uprawnień mogły korzystać tylko ofiary najdotkliwszych represji hitlerowskich. Równocześnie rozbudowywano zakres pojęcia kombatant uwzględniając osoby, które uczestniczyły w ruchu robotniczym lub brały udział w utrwalaniu władzy ludowej.

Pomimo wskazanych ograniczeń i tendencji status weterana II wojny światowej przyznawany był niekiedy także osobom, które uczestniczyły dodatkowo w powojennym ruchu oporu lub były represjonowane w okresie stalinowskim. Krytyce tzw. rządów sanacyjnych i emigracyjnych oraz nadmiernemu eksponowaniu czynu zbrojnego formacji wojskowych związanych z tzw. lewicą nie towarzyszyło już w owym czasie całkowite przemilczanie heroicznych postaw pozostałych uczestników walk o niepodległość Polski. Wyrazem takiej polityki było ustanowienie przez sejm w 1981 r. Medalu za udział w wojnie obronnej 1939 i Warszawskiego Krzyża Powstańczego. Znaczenia obu wyróżnień nie umniejsza fakt, że decyzje o ich wprowadzeniu należy wiązać z zabiegami władz komunistycznych o odzyskanie społecznego poparcia.

Nie można przy tym zapominać, że swoistą przeciwwagę dla środowisk kombatanckich ideowo odległych od popieranych przez ówczesne władze stanowiło liczne środowisko uczestników walk o utrwalanie władzy ludowej. Jego znaczenie i rangę starano się podkreślić ustanowieniem w 1983 r. Medalu „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej”.

Zarys rozwoju prawa kombatanckiego w III Rzeczypospolitej

Radykalne zmiany polityczne, jakie nastąpiły pod koniec ubiegłego wieku, spowodowały dalsze przeobrażenia polskiego prawa kombatanckiego. Na mocy ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1206 z późn. zm.) reaktywowany został centralny urząd do spraw kombatantów (tzn. Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych), pojawiły się nowe kategorie weteranów, do których należą przede wszystkim żołnierze powojennego niepodległościowego podziemia, wzrosła też w sposób znaczący liczba osób korzystających ze specjalnych uprawnień z tytułu doznanych represji – obok wcześniejszych ofiar represji niemieckich pojawili się Sybiracy i więźniowie okresu stalinowskiego. Jednocześnie w zasadzie bez zmian pozostał przejęty z ustawy z 1982 r. pakiet uprawnień i przywilejów kombatanckich. Ukształtowany w poprzedniej epoce model opieki państwa nad beneficjentami prawa kombatanckiego został zatem utrzymany.

W kolejnych latach powielano niektóre niezbyt szczęśliwe rozwiązania doprowadzając do zatarcia, tak widocznego w okresie międzywojennym, związku między przyznawanymi uprawnieniami kombatanckimi a rzeczywistymi zasługami dla państwa, skalą doznanych cierpień lub też materialnymi potrzebami weteranów wojen i ofiar represji. Do otrzymania uprawnień wystarczy jeden dzień wojennej służby wojskowej na tyłach, dawno też odstąpiono od zasady, w myśl której wszystkim więźniom politycznym okresu stalinowskiego przyznawane były odszkodowania, a dodatkowe przywileje tylko ofiarom represji najdotkliwszych. Natomiast w przepisach dotyczących weryfikacji uprawnień przyznanych przez ZBoWiD pod koniec lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku ustalił się ostatecznie kompromis pozwalający na zachowanie uprawnień posiadanych z tytułu utrwalania władzy ludowej przez żołnierzy pochodzących z poboru.

Ustawa z 24 stycznia 1991 r., uzupełniająca ją znowelizowana ustawa inwalidzka z 29 maja 1974 roku, a także całkiem nowy akt prawny, jakim była ustawa z 29 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1583) stworzyły podstawowy zrąb prawa kombatanckiego, będący w następnych latach punktem odniesienia dla dalszych środowisk ubiegających się o nadanie specjalnego statusu i związanych z nim uprawnień materialnych, a także dla samego ustawodawcy.Niewątpliwie istotną rolę odgrywał tutaj i nadal odgrywa art. 19 Konstytucji RP, który czerpiąc ze wzorów poprzedniej epoki stanowi, że: Rzeczpospolita Polska specjalną opieką otacza weteranów walk o niepodległość, zwłaszcza inwalidów wojennych.

W dalszych latach uchwalone zostały ustawy w znaczący sposób uzupełniające zbiór aktów prawnych i przepisów tworzących tzw. prawo kombatanckie. Były to ustawy:

• z dnia 2 września 1994 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1373);
• z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1001);
• z dnia 7 maja 2009 r. o zadośćuczynieniu rodzinom ofiar zbiorowych wystąpień wolnościowych w latach 1956–1989 (Dz. U. z 2009 r., Nr 91, poz. 741 z późn. zm.);
• z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 693 z późn. zm.).

W ustawach z 1994, 1996 i 2015 r. autorzy wyraźnie odeszli od obowiązującej wcześniej zasady: każdemu po równo, niezależnie od skali zasług dla państwa, albo stopnia doznanych represji. Przepisy tych ustaw uzależniają bowiem już samą możliwość przyznania świadczeń pieniężnych od dodatkowych kryteriów, takich jak np. podleganie represjom przez co najmniej 6 miesięcy lub osiąganie dochodów niższych od wyznaczonego pułapu. Podobne rozwiązania opierające się na zasadach sprawiedliwej nierówności i pomocniczości państwa nie były obce polskiemu ustawodawstwu kombatanckiemu okresu międzywojennego, występują też w prawie kombatanckim wielu krajów. Aby nie być gołosłownym przypomnijmy, że przepisy ustawy z 2 lipca 1937 r. o zapewnieniu pracy i o zaopatrzeniu uczestników walk o niepodległość Państwa Polskiego, przyznawały stałe świadczenia pieniężne jedynie pozbawionym środków do życia kombatantom, którzy zostali odznaczeni Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Krzyżem Niepodległości lub Medalem Niepodległości. Podobne świadczenia przyznawano na mocy przepisów ustawy z dnia 25 marca 1933 r. o Orderze Wojennym Virtuti Militari niezdolnym do pracy i nieposiadającym środków do życia posiadaczom tego najwyższego wojennego odznaczenia, pozostali nabywali prawo do płatnej raz w roku tzw. pensji orderowej [3].

Współczesne ustawodawstwo inwalidzkie uzupełniała przyjęta dnia 20 lipca 2001 r. ustawa o świadczeniu dla cywilnych ofiar wojny (Dz. U. z 2003 r., Nr 228, poz. 2263). Początek wejścia w życie tejże ustawy przesuwano na kolejne lata, aby ostatecznie uchylić ją ustawą z dnia 16 grudnia 2004 r. o rekompensacie przysługującej w związku z odstąpieniem w roku 2002 od waloryzacji dodatku kombatanckiego (Dz. U. z 2004, Nr 281, poz. 2779). W jej miejsce przyjęta została ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1204), w porównaniu z poprzednią mająca znacznie ograniczony zakres oddziaływania.

W społecznym odbiorze niewątpliwie ważną rolę odgrywają akty prawne związane z honorowymi uprawnieniami uczestników walk niepodległościowych i ofiar reżimów totalitarnych. Do aktów tych należą m.in. ustawy:

• z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 475);
• z dnia 24 lipca 1999 r. o szczególnych zasadach, warunkach i trybie mianowania na wyższe stopnie wojskowe żołnierzy uczestniczących w walkach o wolność i niepodległość Polski podczas II wojny światowej i w okresie powojennym (Dz. U. z 2014 r., poz. 496);
• z dnia 17 października 2003 r. o ustanowieniu Krzyża Zesłańców Sybiru (Dz. U. z 2003 r., Nr 225, poz. 2230).

 

12-07-16 12:13

• 19. Chełmski Batalion Zmechanizowany im. 8 Pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego
• Projekt i płyta "Gloria Victis"
• IX edycja kampanii BohaterOn - włącz historię!
• Portal ListaWyklętych.pl
• Filmowa seria "Dar Wolności"
• Książka pt. "Monte Cassino i okolice. Szlakiem 2. Korpusu Polskiego"
• Podróż szlakiem batalionu Obrony Narodowej Koronowo
• Projekt "Paczka dla Kombatanta"
• XIV Zjazd Stowarzyszenia "Rodzina Wojskowa 74 Górnośląskiego Pułku Piechoty"
• IV Edycja akcji "Serce za Odwagę"
• Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych na Cmentarzu Wojskowym
• Cykl akcji honorowego krwiodastwa "Rok Pamięci"
• Konferencja popularnonaukowa pt. Miejsce Chojnic i Pomorza w eksterminacji ludności na ziemiach polskich w latach II Wojny Światowej
• Cykl przedstawień teatralnych pt. Artyści na Szlaku
• Obchody Dnia Konstytucji 3 Maja w Somosierze (Hiszpania)
• Ogólnopolski konkurs historyczny "80. rocznica Bitwy o Monte Cassino"
• VII Edycja Motocyklowego rajdu szlakiem 2. Korpusu Polskiego we Włoszech
• Uroczystość poświęzona Żołnierzom Powstań Śląskich
• Akcja społeczna "Żołnierze Niepodległości 1918"
• Cykl słuchowisk pt. "Polacy na frontach II wojny światowej"
• Drugie wydanie książki dr. Andrzeja Anusza pt. "Osobista historia Porozumienia Centrum. U źródeł Prawa i Sprawiedliwości"
• Książka Antoniego Anusza pt. "Pisma polityczne"
• Książka "Kiedy my żyjemy. Wystąpienia i publikacje."
• 80. rocznica sformowania 1. Korpusu Pancernego Wojska Polskiego
• Książka dr. Karola Chylaka i Marka Chalika pt. "Dobrze być dzieckiem swej Ojczyzny - Janusz Kenic - Wspomnienia i dziennik więzienny"
• Cykl infograficzny w mediach społecznościowych Fundacji im. Janusza Kurtyki #BOHATEROWIE WYKLĘCI
• Cykl infograficzny w mediach społecznościowych Fundacji im. Janusza Kurtyki #POWSTAŃCY ŚLĄSCY
• Książka Mirosława Lewandowskiego "Kazimierz Pluta-Czachowski "Kuczaba". Działalność w latach 1956-1979 w świetle zachowanych materiałów SB"
• XII edycja "Ogólnopolskiego Konkursu Żołnierze Wyklęci - Bohaterowie Niezłomni"
• Uroczystość odsłonięcia repliki krzyża spod Monte Cassino w Dąbrowie Białostockiej
• Projekt edukacyjny dla dzieci za granicą, dotyczący propagowania wiedzy o 1. Dywizji Pancernej realizowany przez Polską Grupę Pamięci Historycznej
• Budowa Pomnika gen. Władysława Sikorskiego na kieleckiej Bukówce
• XXI edycja Powiatowego Konkursu Recytatorkiego Poezji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
• Projekt "Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie w 80. rocznicę bitwy pod Monte Cassino", 2024 r.
• 64. Centralny Zlot Młodzieży PTTK "Palmiry" - 19 pażdziernika 2024 r.
• Święto Żołnierza Rezerwy - 5 października 2024 r., Łódź
• 58. Festiwal Chodu i Biegu Obrońców Poczty - Puchar Poczty Polskiej - 7 września 2024 r.
• Upamiętnienie żołnierzy Legionów Polskich - 6 sierpnia 2024 r., Katowice
• Warszawskie obchody Narodowego Dnia Powstań Śląskich - 20 czerwca 2024 r., Warszawa
• Rajd motocyklowy z okazji 80. rocznicy bitwy o Monte Cassino - 18 maja 2024 r.
• Bieg sztafetowy z okazji 80. rocznicy zwycięstwa wojsk generała Władysłwa Andersa pod Monte Cassino, 11-19 maja 2024 r.
• IX edycja imprezy biegowo-historycznej "Cross z historią w tle" - 11 maja 2024 r., Leszno
• 151 rocznica urodzin Wojciecha Korfantego, 20 kwietnia 2024 r.
• Uroczystość odsłonięcia pomnika Piotra Bartoszcze, 7 lutego 2024 r.
• Uroczystości 105. rocznicy przejęcia i zdemilitaryzowania transportów C.K. Armii przez polskich kolejarzy oraz wojskowych, 30 października 2023 r.
• Konkurs Plastyczny "Pamiętamy o Niepodległeś" - 80. Rocznica sformowania 2 Korpusu, 16 października - 10 listopada 2023 r.
• Ogólnopolski konkurs pt. Korzenie i Kwiaty - przywracanie pamięci o Bohaterach Niezłomnych, 16 września 2023 r.
• Bieg im. Konstanego Żurawskiego, 1 września 2023 r.
• Uroczystość postawienia obelisku "W hołdzie Bohaterom Bitwy o Anglię, lotnikom z polskich Dywizjonów 300, 301, 302 i 303 oraz Polakom walczącym w dywizjonach brytyjskich", 4 sierpnia 2023
• VIII edycja kampanii BohaterON - włącz historię!, 1 sierpnia - 30 listopada 2023 r.
• VI Bieg Montera, 29 lipca 2023 r.
• 4 Piknik Fundacji Pomoc dla Weterana, 15 lipca 2023 r.
• Obchody Dnia Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej, 12 lipca 2023 r.
• Obchody 70. rocznicy bohaterskiej śmierci por. Wacława Grabowskiego "Puszczyka" i jego żołnierzy z NZW, 5 lipca 2023 r.
• Partyzancki Rajd Rowerowy - Osuchy 2023, 24 czerwca 2023 r.
• Narodowy Dzień Powstań Śląskich, 20 czerwca 2023 r.
• Jubileuszowe obchody X Święta Pułkowego 27. Pułku Piechoty, 18 czerwca 2023 r.
• Rajd Pamięci mjr. cc. Leonarda Zub-Zdanowicza ps. Ząb, 17 czerwca 2023 r.
• Obchody 40-lecia powstania Solidarności Walczącej Oddział Poznań, 16-18 czerwca 2023 r.
• Święto 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich, 10-11 czerwca 2023 r.
• V edycja konkursu "Klub Odkrywców Miejsc Pamięci", 7 czerwca - 27 września 2023 r.
• VIII edycja imprezy biegowo-historycznej "Cross z historią w tle", 3 czerwca 2023 r.
• Inscenizacja odbicia więźniów z mławskiego Powiatowego Urzędu Publicznego, 3 czerwca 2023 r.
• Konkurs "Skrzydlaci Rycerze w Bitwie o Anglię. Historia żołnierzy z Dywizjonu 303", 31 maja 2023 r.
• Ogólnopolski konkurs pt. "Generał Władysław Anders, patriota i bohater - twórca II Korpusu Sił Zbrojnych na Zachodzie, 31 maja 2023 r.
• Uroczystości upamiętniające ppłk. Józefa Rośka ps. "Brzeg", 21 maja 2023 r.
• Uroczystości upamiętniające 80. rocznicę pacyfikacji przez Niemców miejscowości Szarajówka, 21 maja 2023 r.
• Konferencja pt. "Tradycja Armii Krajowej jako fundament budowy etosu żołnierzy Wojska Polskiego. Konferencja naukowa z okazji 79. rocznicy skoku do Polski gen. Leopolda Okulickiego, 18-19 maja 2023 r.
• 4. edycja projektu "Z Ziemi Polskiej do Włoskiej", 14-21 maja 2023 r.
• Jubileusz 30-lecia reaktywowania Związku Strzeleckiego na ziemi lipskiej, 29 kwietnia - 3 maja 2023 r.
• Obchody "Wiosna Solidarności '88" upamiętniające 35. rocznicę wybuchu strajków kwietniowo-majowych, 28 kwietnia 2023 r.
• Uroczystości z okazji 104. roczncy nadania Honorowego Obywatelstwa Warszawy gen. Jóefowi Hallerowi, 23 kwietnia 2023 r.
• Powiatowy Konkurs Recytatorski Poezji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, 30 marca 2023 r.
• Ogólnopolski konkurs "Szlakiem szwadronu ppor. Henryka wieliczko ps. Lufa", 18 marca 2023 r.
• XI Bieg Tropem Wilczym w Tczewie, 5 marca 2023 r.
• XI Bieg Tropem Wilczym w Rzymie, 5 marca 2023 r.
• IV Powiatowy Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych - Tropem Wilczym", 4 marca 2023 r.
• Dzień Żołnierzy Wyklętych na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie, 1 marca 2023 r.
• Obchody 130. rocznicy urodzin gen. Władysława Andersa, 1 marca 2023 r.
• Obchody 81. rocznicy powstania Armii Krajowej pt. "zAKochaj się w AK", 14 lutego 2023 r.
• XIX Marsz szlakiem Puławiaków - Powstańców Styczniowych 1863 roku, 11 lutego 2023 r.
• Seminarium naukowe pt. "Eksterminacja ludności polskiej w latach II wojny światowej", 27 stycznia 2023 r.
• Obchody 160. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego organizowane przez Fundację "Dumni z Polski", 22 stycznia 2023 r.
• Premiera filmu o ks. gen. Stanisławie Brzósce, styczeń 2023 r.

 

08-07-16 09:49

R e g u l a m i n 

przyznawania patronatów przez Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów 
i Osób Represjonowanych oraz udziału Szefa Urzędu w komitetach honorowych

I ZASADY OGÓLNE

1. Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych (dalej: Szef Urzędu) obejmuje patronatem wyłącznie przedsięwzięcia lub wchodzi w skład komitetów honorowych wyłącznie przedsięwzięć, których organizatorami lub współorganizatorami są uczestnicy walk o niepodległość i suwerenność Polski 1939-1989 bądź ofiary represji 1939-1989, albo organizowanych na rzecz wyżej wymienionej kategorii osób zasłużonych dla Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Szef Urzędu może objąć patronatem wyżej wymienione przedsięwzięcia o charakterze niekomercyjnym lub wejść w skład komitetów honorowych przedsięwzięć o charakterze niekomercyjnym, które odznaczają się wysokim poziomem merytorycznym i organizacyjnym oraz:

a) upamiętniają walki o niepodległość Polski i martyrologię obywateli polskich lub

b) służą doskonaleniu systemu opieki socjalnej i zdrowotnej nad kombatantami, działaczami antykomunistycznej opozycji, ofiarami represji i innymi osobami uprawnionymi.

3. Patronat przedsięwzięć cyklicznych jest przyznawany odrębnie na każdą ich edycję.

4. Szef Urzędu nie obejmuje patronatem i nie wchodzi w skład komitetów honorowych przedsięwzięć współorganizowanych przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

II SKŁADANIE WNIOSKÓW

1. Z wnioskiem o przyznanie patronatu lub wejście w skład komitetu honorowego występuje organizator realizujący przedsięwzięcie.

2. Wniosek o przyjęcie patronatu/wejście w skład komitetu powinien zostać złożony najpóźniej dwa miesiące przed planowanym rozpoczęciem realizacji przedsięwzięcia.

3. Wniosek powinien zawierać szczegółową informację na temat podmiotu realizującego przedsięwzięcie, charakteru przedsięwzięcia i jego uczestników oraz planowanego jego przebiegu. Wniosek winien zawierać również informację na temat podmiotów, do których także zwrócono się o przyjęcie patronatu honorowego lub wejście w skład komitetu honorowego.

4. W trakcie rozpatrywania wniosku Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych może zwrócić się do organizatora z prośbą o dodatkowe informacje i wyjaśnienia na temat planowanego przedsięwzięcia.

III PRZYZNANIE PATRONATU I UDZIAŁ W KOMITECIE HONOROWYM

1. Odpowiedź o przyjęciu patronatu lub wejściu w skład komitetu honorowego udzielana jest pisemnie przez upoważnionego pracownika. Odmowa przyjęcia patronatu lub wejścia w skład komitetu jest ostateczna i nie wymaga uzasadnienia.

2. W przypadku przyznania patronatu lub zgody na wejście w skład komitetu honorowego organizator przedsięwzięcia jest zobowiązany do umieszczenia w materiałach informacyjno-promocyjnych informacji o tym fakcie wraz z logo Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, a także do przedstawienia do akceptacji projektu zaproszenia.

3. W przypadku braku umieszczenia w materiałach informacyjno-promocyjnych informacji o przyznaniu patronatu lub wyrażeniu zgody na wejście w skład komitetu honorowego wraz z logo Urzędu, albo nie przedstawienia do akceptacji projektu zaproszenia, uznaje się, że patronat nie został przyznany albo zgoda na wejście w skład komitetu honorowego nie została wyrażona w związku z niespełnieniem wymogów nałożonych niniejszym regulaminem.

4. Przyznany patronat lub wejście w skład komitetu honorowego mają wyłącznie honorowy charakter i nie oznaczają deklaracji wsparcia finansowego oraz organizacyjnego przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, a także udziału Szefa Urzędu lub innego przedstawiciela Urzędu w przedsięwzięciu.

5. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Szef Urzędu może odebrać przyznany wcześniej patronat lub zrezygnować z udziału w komitecie honorowym. O podjętej decyzji, która nie wymaga uzasadnienia, organizator jest niezwłocznie informowany listownie.

6. Decyzja Szefa Urzędu o odebraniu patronatu lub rezygnacji z udziału w komitecie honorowym zobowiązuje organizatora do wycofania z materiałów informacyjno-promocyjnych i zaproszeń wiadomości o patronacie lub wejściu w skład komitetu honorowego oraz usunięcia z nich logo Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

 

09-06-16 14:58

 

09-06-16 14:58

Zgodnie z ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się (Dz. U. z 2011 r. Nr 209, poz. 1243 ze zm.) osoba doświadczająca trwale lub okresowo trudności w komunikowaniu się, zwana dalej „osobą uprawnioną”, ma możliwość skorzystania z następujących rozwiązań:

1. Załatwienie sprawy przy pomocy osoby przybranej

Ustawa o języku migowym i innych środkach komunikowania wprowadza możliwość skorzystania przez osobę uprawnioną z pomocy udzielanej przez osobę przybraną w kontaktach z organami administracji publicznej. Osobą uprawnioną może być osoba, która ukończyła 16 rok życia i została wybrana przez osobę uprawnioną w celu ułatwienia porozumienia z osobą uprawnioną i udzielenia jej pomocy w załatwianiu spraw w organach administracji publicznej. Z pomocy osoby przybranej osoba uprawniona nie może skorzystać wyłącznie ze względu na zasady określone w ustawie z dnia 5 sierpnia 2010  r. o ochronie informacji niejawnych (t. jedn. Dz.U. Nr 182, poz.1228).

2. Kontakt z urzędem za pośrednictwem środków wspierających komunikowanie się w szczególności poprzez:

• korzystanie z poczty elektronicznej
• przesyłanie faksów

3. Skorzystanie z pomocy tłumacza języka migowego albo przeszkolonego pracownika.

Osoba uprawniona, która będzie chciała załatwić sprawę w Urzędzie może skorzystać z pomocy tłumacza:

• polskiego języka migowego (PJM),
• systemu językowo – migowego (SJM),
• sposobu komunikowania się osób głuchoniewidomych (SKOGN).

Obsługa osób uprawnionych

W celu uzyskania pomocy tłumacza języka migowego, osoba uprawniona winna zgłosić taką potrzebę w dowolnej formie (np. pisemnie, za pomocą e-maila, telefonicznie przy pomocy osoby trzeciej, za pomocą faksu itp.), co najmniej 3 dni robocze przed przewidzianym terminem kontaktu i jednocześnie wskazać wybraną metodę komunikowania się (PJM, SJM lub SKOGN):

Na adres:

Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych
ul. Wspólna 2/4
00-926 Warszawa

Fax: 22 250 52 00

Punkt Informacyjny UDSKiOR:

Pokój N041
Wejście od ul. Żurawiej 3/5
Czynny:

• Poniedziałek - 8:15-13:00, 13:30-18:00
• Wtorek - piątek - 8:15-13:00, 13:30-16:15

tel. 22 276 77 77
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Świadczenie jest bezpłatne dla osoby uprawnionej, będącej osobą niepełnosprawną w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011r. Nr 127, poz. 721 Nr 171, poz. 1016, która zgłosi chęć skorzystania z pomocy tłumacza języka migowego.

 

09-06-16 14:57