Kartka z kalendarza

1914 – w Jakubowicach koło Ożarowa Józef Piłsudski wręczył pierwsze nominacje oficerskie 136 dowódcom strzeleckim (m.in. Kazimierzowi Sosnkowskiemu, Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi, Michałowi Żymierskiemu, Tadeuszowi Wyrwie-Furgalskiemu, Michałowi Karaszewiczowi-Tokarzewskiemu, Mieczysławowi Norwid-Neugebauerowi, Władysławowi Belinie-Prażmowskiemu). Nominacje nie były w żaden sposób konsultowane z Komendą Legionów Polskich i stały się symbolem niezależności podkomendnych Piłsudskiego od władz austriackich. Część nominacji uzyskała później formalną akceptację Komendy Legionów. Podobnym symbolem niezależności było nakrycie głowy legionistów w pułkach, które utworzyły później I Brygadę. Noszono w nich wzorem przedwojennym strzeleckie maciejówki. Wyjątkiem była kawaleria, w której nakryciem głowy było wysokie ułańskie czako.

1920 – wykonując tajne polecenie Józefa Piłsudskiego, kilka pułków tworzących Grupę Operacyjną „Bieniakonie” pod dowództwem gen. Lucjana Żeligowskiego oficjalnie „wypowiedziało posłuszeństwo” polskiemu dowództwu i zajęły zbrojnie Wilno i Wileńszczyznę, wypierając stamtąd wojska litewskie (tzw. „bunt Żeligowskiego”). Jak wspominał gen. Lucjan Żeligowski, Józef Piłsudski podczas rozmowy 20 września 1920 r. powiedział mu: Jeżeli teraz Wilna nie wyratujemy, to historia nam tego nie daruje. (…) Trzeba, aby ktoś wziął na siebie całą sprawę. (…) Tylko pamiętać należy, że wszystkich mamy przeciwko sobie, nawet społeczeństwo polskie, które nie rozumie sprawy litewskiej. Może nastać chwila, kiedy będzie pan miał przeciwko sobie nie tylko opinię świata, ale i Polski. (…). Trzeba to wszystko wziąć na siebie. Tego nie mogę rozkazać. Takich rzeczy się nie rozkazuje. Na zajętym obszarze powołano samodzielny twór państwowy – Litwę Środkową.

Kartka z kalendarza

1794 – w bitwie pod Maciejowicami powstańcy dowodzeni przez gen. Tadeusza Kościuszkę ponieśli klęskę w walkach z dwukrotnie liczniejszymi siłami rosyjskimi. Ranny Kościuszko wraz z dwoma tysiącami powstańców dostał się do niewoli.

Kartka z kalendarza

1919 – Naczelnik Państwa Józef Piłsudski dokonał uroczystego otwarcia Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, zamkniętego przez władze rosyjskie w 1832 r. W swym przemówieniu Naczelnik Państwa stwierdził m.in.: Gdy grzmią pioruny, przede wszystkim tu w wieżyce i domy uderzają. Nieszczęśliwe nasz ziemie kresowe! A jednak głębokie jest w tym szczęście, płynące z wiary w idealne pierwiastki własnej kultury. Dlatego też, gdy danym było i nam stanąć w chwale zwycięstwa, gdy burza nad tymi murami już się przeniosła – spieszyłem, by dźwignąć dla tej wiary świątynię, by dać znak widomy tej potęgi i siły.

1938 – oddziały Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Władysława Bortnowskiego zakończyły operację wyswobodzenia Zaolzia z rąk czeskich. Prezydent RP wydał dekret o zjednoczeniu Zaolzia z Polską.

1969 – w Arundel w Kanadzie zmarł gen. Kazimierz Sosnkowski (ur. 19 listopada 1885 r.), piłsudczyk, współtwórca Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego, Szef Sztabu oddziałów strzeleckich i I Brygady Legionów Polskich, wybitny dowódca w wojnie polsko-bolszewickiej, minister spraw wojskowych (1920-23 i 1923-24), w wojnie obronnej 1939 r. dowódca Frontu Południowego, Komendant Główny Związku Walki  Zbrojnej (1939-40), Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych w latach 1943-44, jeden przywódców polskiej emigracji niepodległościowej po II wojnie światowej. 

Kartka z kalendarza

1794 – po dostaniu się do niewoli rosyjskiej gen. Tadeusza Kościuszki), Naczelnikiem Powstania został Tomasz Wawrzecki.

1917 – cesarze Niemiec i Austro-Węgier ustanowili w Warszawie Radę Regencyjną Królestwa Polskiego, w której skład weszli kard. Aleksander Kakowski, książę Zdzisław Lubomirski i hr. Józef Ostrowski. Rada miała sprawować najwyższą władzę na terenie Królestwa aż do czasu wyboru króla Polski lub regenta, otrzymała też prawo powoływania rządu i zwoływania Rady Stanu.

1920 – proklamowano powstanie tzw. Litwy Środkowej, organizmu państwowego, na którego czele stanął gen. Lucjan Żeligowski jako dowódca wojsk Litwy Środkowej oraz Tymczasowa Komisja Rządząca.

1921 – Rada Ligi Narodów podjęła decyzję o podziale Górnego Śląska między Polskę i Niemcy. W wyniku tej decyzji Polska otrzymała zaledwie 30 % tego obszaru. 

1939 – niemieckie władze okupacyjne ustanowiły na zajętych, a nie włączonych do Rzeszy, terenach Polski Generalne Gubernatorstwo.

1943 – oddziały 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki stoczyły bitwę pod Lenino. W walkach zginęło ponad pół tysiąca żołnierzy polskich, a blisko 1800 odniosło rany, co stanowiło blisko 25% stanu osobowego formacji. Tak wielkie straty, niewspółmierne do znaczenia militarnego bitwy, były wynikiem decyzji dowództwa sowieckiego, mającej na celu doprowadzenie do jak największego wykrwawienia się oddziałów polskich.  

Kartka z kalendarza

1938 – podczas wypoczynku w Wenecji zmarł nagle na serce płk Władysław Belina-Prażmowski (ur. 3 maja 1888 r.), legendarny twórca kawalerii legionowej, wybitny dowódca w wojnie polsko-bolszewickiej, w II RP m.in. prezydent Krakowa i wojewoda lwowski.

1982 – funkcjonariusz komunistycznej Służby Bezpieczeństwa zamordował w Nowej Hucie młodego robotnika i działacza opozycji Bogdana Włosika.

1985 – w Zakopanem zmarł gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz (ur. 20 lutego 1894 r.), kawaler Orderu Wojennego Virtuti Militari, legionista II Brygady, jeden z dowódców obrony Lwowa w 1918 r., wybitny dowódca Wojska Polskiego w wojnie 1939 r., więzień sowieckich łagrów, dowódca 5 Dywizji Piechoty Armii Polskiej w ZSRS, w latach 1943-45 dowódca I Korpusu PSZ na Zachodzie, w latach 70-tych i 80-tych organizator niezależnego środowiska kombatanckiego, tytularny komendant Marszu Szlakiem I Kompanii Kadrowej w 1984 r. 

Kartka z kalendarza

1773 – Sejm (tzw. rozbiorowy) powołał Komisję Edukacji Narodowej- pierwsze w Europie ministerstwo oświaty.

1917 – w ramach Polskiej Organizacji Wojskowej powołano Konwent Organizacji A, który w nowej sytuacji miał kierować całokształtem działań politycznych i wojskowych piłsudczyków. W skład Konwentu weszli m.in. oficerowie legionowi, którzy dzięki zakonspirowaniu się uniknęli internowania przez Niemców, wśród nich Edward Śmigły – Rydz, Wacław Sieroszewski, Tadeusz Kasprzycki i Bogusław Miedziński. Koordynacją działań politycznych zajmował się Jędrzej Moraczewski, zaś sprawy wojskowe były w gestii Edwarda Śmigłego-Rydza, który został Komendantem Głównym POW.

1941 – w sowieckim więzieniu na Butyrkach w Moskwie zmarł Aleksander Prystor (ur. 2 stycznia 1874 r.), jeden z czołowych polityków obozu piłsudczykowskiego, bojowiec PPS, żołnierz POW, w II RP m.in. premier w latach 1931-33, poseł, senator, w latach 1935-38 marszałek Senatu.

1950 – ogłoszono wyroki w procesie IV Zarządu Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Sąd skazał dowódcę WiN ppłk. Łukasza Cieplińskiego na karę śmierci, wykonaną 1 marca 1951 r. 

Kartka z kalendarza

1939 – w Warszawie powołano organizację konspiracyjną „Tajna Armia Polska” pod dowództwem mjr. Jana Włodarkiewicza i ppor. Witolda Pileckiego, która z czasem włączyła się w struktury ZWZ-AK.