17 lipca br. Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Lech Parell na czele polskiej delegacji z udziałem weteranów 2. Korpusu Polskiego oddał hołd żołnierzom poległym w walkach o wyzwolenie Ankony i całego Regionu Marche spoczywającym na Polskim Cmentarzu Wojennym w Loreto.

Obchody 80. rocznicy wyzwolenia Ankony rozpoczęły się na jednej z czterech największych polskich nekropolii we Włoszech u stóp Bazyliki z cudowną figurą Matki Bożej Loretańskiej, którą po niemieckim nalocie bombowym polscy żołnierze uratowali przed pożarem. Na tutejszym Cmentarzu Wojennym spoczywa 1112 żołnierzy poległych lub zmarłych w wyniku odniesionych ran podczas działań nad Adriatykiem, Chienti, Ossimo, pod Ankoną, nad Metauro, na Linii Gotów i w Apeninach. W przeddzień uroczystości w Loreto delegacja UdSKiOR upamiętniła pierwszą opiekunkę polskiego cmentarza siostrę S.M. Krzysztoforę składając na jej grobie wiązankę kwiatów.

Główne uroczystości na Cmentarzu Wojennym w Loreto rozpoczęły się mszą świętą sprawowaną przez biskupa polowego Wojska Polskiego Wiesława Lechowicza, który w kazaniu zwrócił uwagę na rolę pamięci w kultywowaniu tożsamości, dlatego też podziękował wszystkim, którzy dbają o pamięć o polskich żołnierzach spoczywających na cmentarzu w Loreto.

Przybyła do Włoch delegacja UdSkiOR pod przewodnictwem ministra Lecha Parella z udziałem weteranów 2. Korpusu Polskiego z kpt. Władysławem Dąbrowskim, ppor. Józefem Skrzyneckim, kpt. Krzysztofem Flizakiem i Stanisławem Guścinem, kombatantami innych formacji wojskowych, Sybirakami, Weteranami Misji poza Granicami Kraju, przedstawicielami środowisk kultywująch tradycje czynu zbrojnego Armii gen. Andersa, przedstawicielami Parlamentu, Rady ds. Działaczy Opozycji Antykomunistycznej, duchownymi innych wyznań oraz licznie przybyłą społecznością lokalną modliła się za poległych i zmarłych żołnierzy walczących o wyzwolenie Włoch spod niemieckiej okupacji. Na zakończenie Mszy Prawosławny Ordynariusz Polowy WP wraz z przedstawicielami Ewangelickiego Biskupa Wojskowego oraz Naczelnego Rabina Polski odmówili modlitwę duchownych innych wyznań.

Po liturgii głos zabrał Szef UdSKiOR Lech Parell zwracając uwagę na to, że niespełna dwa miesiące temu oddawaliśmy hołd bohaterstwu żołnierzy 2. Korpusu Polskiego na Monte Cassino.

– Dziś ponownie na włoskiej ziemi spotykamy się na Polskim Cmentarzu Wojennym w Loreto, by upamiętnić 80. rocznicę wyzwolenia Ankony przez podkomendnych gen. Władysława Andersa. Już 7 czerwca 1944 r. polskie jednostki przeszły ponownie do działań ofensywnych, a ich celem była Ankona. Miasto to stanowiło jeden z najważniejszych portów adriatyckiego wybrzeża, o czym doskonale wiedzieli alianccy dowódcy. jego zdobycie znacznie skróciłoby niebezpiecznie rozciągnięte linie zaopatrzenia. Natarcie rozpoczęła 3 Dywizja Strzelców Karpackich wspólnie z pancerniakami 2. Brygady Pancerne, później do walki włączyła się również 5 Kresowa Dywizja Piechoty. 1 lipca wyzwolone zostało Loreto, a następnie szereg kolejnych miejscowości – przypomniał minister.

Zauważył też, że prowadzone działania pozwoliły osiągnąć Korpusowi pozycje wyjściowe do ataku na Ankonę i zbobycie jej bez większych strat i znieszczeń poprzez obejście portu i uderzenie z kierunku północno - zachodniego.

Zwycięstwo to przyniosło 2. Korpusowi zasłużoną chwałę – mówił szef UdSKiOR podkreślając, iż wyzwolenie Ankony i wcześniej innych miejscowości regionu Marche było operacją do końca zaplanowaną i wykonaną przez Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, nie było drugiej takiej z udziałem polskich żołnierzy na froncie zachodnim. Polscy żołnierze kolejny raz udowodnili swoje męstwo i uznania godną determinację. Mimo, że porządek powojennego świata został ustalony, a "żelazna kurtyna" miała na kilkadziesiąt lat odseparować Polskę od wolnej i demokratycznej Europy, 2. Korpus Polski walczył do końca kampanii na półwyspie apenińskim o "wolność naszą i waszą". Jak trudne czekały go jeszcze zmagania, wie każdy kto zwrócił uwagę na ukształtowanie geograficzne Włoch - za obsadzonym przez Niemców pagórkiem, majaczył szczyt kolejnego, za sforsowaną rzeką, czekała kolejna, głębsza i szersza. Szlak bojowy podkomendnych Generała Andersa zakończy wyzwolenie Bolonii, 80. rocznicę tego wydarzenia obchodzić będziemy w przyszłym roku.

Szef UdSKiOR przypomniał, że na cmentarzu w Loreto spoczęło 1112 poległych i zmarłych żołnierzy 2. Korpusu. Wielu z nich miało już za sobą kampanię polską, francuską, norweską i afrykańską, sowieckie prześladowania i przymusową służbę w armii niemieckiej. Łączyło ich pragnienie przyniesienia wolności ojczyźnie, nie doszli do niej pozostając na zawsze w tej przyjaznej nam Polakom ziemi włoskiej.

Przemówienia wygłosili także chargé d'affaires ad interim RP we Włoszech Pani Agnieszka Hoppen Klikowicz, Pan prof. Kazimierz Michał Ujazdowski, senator RP oraz burmistrz Loreto Pan Moreno Pieroni.

Pani  Agnieszka Hoppen Klikowicz zaznaczyła, że Polski Cmentarz Wojenny to miejsce wyjątkowe. Zwróciła uwagę, że u boku polskich żołnierzy w armii Andersa walczyli również żołnbroni, którzy ramię w ramię z Polakami walczyli, aby odzyskac wolność.

Senator Kazimierz Michał Ujazdowski podkreślił, że w imieniu Senatu RP oddaje hołd wyjątkowym żołnierzom wyjątkowej armii identyfikowanej z generałem Władysławem Andersem: Trzeba przypominać światu, że nie była to armia z państwowego rozkazu, ale z apelu państwowego. To była armia wygnańców i ochotników. To decydowało o jej szczególnej wartości.

Podkreślił też, że sens historyczny zmagań 2. Korpus Polskiego jest wyjątkowy, prosty i jaskrawy. Żołnierze bili się po to, by podtrzymać w oczach świata ideę niepodległości Polski oraz o wolność Europy. Bili się o te dwie wartości.

Burmistrz Loreto Moreno Pieroni zauważył, że środowym uroczystościom towarzyszą wzruszenie i wdzięczność: Ten uroczysty moment przypomina nam o ogromnej ofierze, jaką złożyli polscy żołnierze, którzy z odwagą i determinacją poświęcali własne życie, aby przynieść wolność naszym ziemiom. Loreto i tutejszy cmentarz mają zaszczyt być miejscem wiecznego spoczynku polskich żołnierzy.

Podczas uroczystości Pani Agnieszka Hoppen Klikowicz w imieniu ministra spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego uhonorowała zasłużone osoby odznaką Bene Merito.

Z kolei Szef UdSKiOR w imieniu Prezydenta RP uhonorował Krzyżem Zesłańców Sybiru kpt. Władysława Dąbrowskiego, który jako sybirak wstąpił do Armii gen. Władysława Andersa i wraz z nią przeszedł cały szlak bojowy. Uroczystości były także okazją do uhonorowania osób szczególnie zasłużonych dla pielęgnowania pamięci o żołnierzach 2. Korpusu Polskiego na ziemi włoskiej, którym szef UdSKiOR Lech Parell wręczył medale „Pro Bono Poloniae” i „Pro Patria”. Medal Pro Bono Poloniae za wieloletnią opiekę nad Polskim Cmentarzem Wojennym w Loreto otrzymało Zgromadzenie Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu. Odznaczenie odebrała siostra Ewa. Medal Pro Bono Poloniae otrzymali także Pani Anna Małgorzata Traczewska-Radici i burmistrz Loreto, Moreno Pieroni.

Medalami Pro Patria uhonorowani zostali:. Alessandro Ferrari, Maria Teresa Shiavoni, Szkoła Podstawowa „Lotto” przy Zespole Szkól „Solari” w Loreto, Maria Radożycka i Paola Traferro.

Burmistrz Moreno Pieroni przekazał na ręce Szefa UdSKiOR Lecha Parella i córki gen. Andersa Anny Marii Anders specjalne pamiątkowe ryngrafy.

Po apelu poległych oddano salwę honorową i złożono wieńce i kwiaty. Minister Lech Parell w trakcie uroczystości reprezentował Premiera Donalda Tuska.

Uroczystości w Loreto zwieńczył koncert fortepianowy zorganizowany przez Towarzystwo Projektów Edukacyjnych i środowiska polonijne przy bramie Porta Marina Bazyliki Matki Bożej Loretańskiej.

Polska delegacja nawiedziła także Bazylikę Matki Bożej Loretańskiej.

---

Na cmentarzu w Loreto wśród ponad tysiąca stu mogił ostatnie miejsce spoczynku znalazł m.in. ppor. Adolf Bocheński, jeden z najwybitniejszych pisarzy politycznych I połowy XX wieku, uczestnik kampanii wrześniowej, francuskiej, norweskiej, afrykańskiej i włoskiej, który zginął podczas rozminowywania terenu w dniu zdobycia Ankony.