40 lat temu, 13 grudnia br., polskie władze komunistyczne wprowadziły na terenie całego kraju stan wojenny, w czasie którego internowano ponad 10 tys. działaczy „Solidarności”. W dawnym więzieniu mokotowskim, a obecnie Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, w dniach 12-13 grudnia br. odbyły się uroczystości upamiętniające te tragiczne wydarzenia.

W przededniu 40. rocznicy wprowadzenia w Polsce stanu wojennego przy ul. Rakowieckiej 37 w Warszawie już po raz szósty odbyła się „Noc generała”, czyli spotkanie z byłymi działaczami opozycji antykomunistycznej wokół wydarzeń z grudnia 1981 roku. W jego ramach zorganizowano projekcję filmu Majki Dłużewskiej pt. „Drzwi do wolności” oraz koncert okolicznościowy w wykonaniu Dominiki Świątek oraz Pawła Piekarczyka i Leszka Czajkowskiego. Zaprezentowano również album „Pomnik Prawdy” autorstwa Andrzeja Melaka i Łukasza Kudlickiego, poświęcony historii wzniesienia w 1981 roku Krzyża Katyńskiego na warszawskich Powązkach Wojskowych jako wyraz pamięci o sowieckim ludobójstwie na Polakach w czasie II wojny światowej. O północy uczestnicy „Nocy generała” modlili się w intencji ofiar stanu wojennego podczas uroczystej Mszy św. sprawowanej przez kapelana Muzeum, ks. Tomasza Trzaskę.

W niedzielnych uroczystościach udział wzięli przedstawiciele władz i instytucji państwowych, w tym szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk, wiceminister sprawiedliwości Sebastian Kaleta, marszałek senior Sejmu Antoni Macierewicz, wiceprezesi Instytutu Pamięci Narodowej dr hab. Krzysztof Szwagrzyk i dr hab. Karol Polejowski oraz dyrektor Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego prof. Jan Żaryn. W wydarzeniu uczestniczyli również byli więźniowie aresztu śledczego przy ul. Rakowieckiej, którzy trafili do niego w czasie stanu wojennego, m.in. Tadeusz Stański.

13 grudnia, w Dniu Pamięci Ofiar Stanu Wojennego, szef UdSKiOR wziął udział w uroczystej Mszy św. koncelebrowanej pod przewodnictwem metropolity krakowskiego abp. Marka Jędraszewskiego, sprawowanej w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. W intencji ofiar wojskowego zamachu stanu z 1981 roku modlili się przedstawiciele najwyższych władz państwowych, w tym prezydent Andrzej Duda i prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki.

Po Eucharystii przed gmachem dawnego więzienia na Mokotowie odsłonięto tablicę „Zginęli za wolną Polskę 1981-1989” oraz złożono kwiaty przed tablicami upamiętniającymi śp. Annę Walentynowicz, śp. Kornela Morawieckiego oraz »Wszystkich bezimiennych Bohaterów, którzy w latach 1981-1989 nie zawahali się poświęcić wolności, a nawet życia w walce o NSZZ „Solidarność” i niepodległą Rzeczpospolitą«. Podczas uroczystości Andrzej Duda wręczył Medale Stulecia Odzyskanej Niepodległości zasłużonym działaczom NSZZ „Solidarność”, uczestnikom opozycji antykomunistycznej w PRL oraz osobom pielęgnującym pamięć o najnowszej historii Polski.

--

Stan wojenny w Polsce został wprowadzony niezgodnie z Konstytucją PRL 13 grudnia 1981 roku na mocy podjętej niejednomyślnie uchwały Rady Państwa z dnia 12 grudnia 1981 roku. O jego wprowadzenie wnioskowała Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego – tymczasowy, niekonstytucyjny organ władzy, a faktycznie nadrzędny wobec konstytucyjnych władz państwowych. Wprowadzenie stanu wojennego na terenie całej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej poparł Sejm PRL uchwałą z dnia 25 stycznia 1982 roku.

W trakcie trwania stanu wojennego (do 22 lipca 1983 roku) internowano łącznie 10 131 działaczy związanych z „Solidarnością”, a życie straciło około 40 osób, w tym 9 górników z kopalni „Wujek”, którzy zginęli podczas pacyfikacji strajku 16 grudnia 1981 roku. 6 grudnia 2002 roku Sejm RP przez aklamację uchwalił dzień 13 grudnia Dniem Pamięci Ofiar Stanu Wojennego.