W niedzielę, 9 czerwca br. we francuskiej miejscowości Plumetot odsłonięty został Pomnik Polskich Sił Powietrznych, upamiętniający wkład Polaków w ofensywę aliantów w Normandii w VI 1944 r. W uroczystości, wpisującej się w obchody 75. rocznicy „D-Day”, udział wziął Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk oraz Przewodniczący Rady do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych sędzia Bogusław Nizieński.

Uroczystości rozpoczęły się w kościele św. Samsona w Plumetot Mszą św., w której uczestniczyli Ambasador RP we Francji Tomasz Młynarski, Szef UdSKiOR, zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Jan Baster, a także przedstawiciele MKiDN oraz władz lokalnych i instytucji państwowych, w tym prefekt prowincji Calvados Laurent Fiscus oraz mer Plumetot Jean-Pierre Tarlet. Na wspólnej modlitwie w intencji polskich lotników spotkali się również Weterani Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie, polskie, francuskie i brytyjskie delegacje wojskowe oraz licznie zgromadzeni mieszkańcy miejscowości.

Uroczystość odsłonięcia memoriału uświetnił przelot oryginalnego samolotu myśliwskiego Spitfire z polskiego 317. Dywizjonu Myśliwskiego, a także okolicznościowe przemówienia. List do uczestników uroczystości skierował prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda oraz prezes IPN Jarosław Szarek:

– Znajdujemy się dziś w miejscu symbolicznym. Nieprzypadkowo pomnik, który zostanie dziś odsłonięty, poświęcony lotnikom Polskich Sił Powietrznych, Królewskich Sił Powietrznych i wszystkim lotnikom alianckim, walczącym w imię najwyższych wartości, stanął właśnie tu, w Plumetot, na francuskiej ziemi. Instytut Pamięci Narodowej za zaszczyt i honor poczytuje sobie możliwość wsparcia budowy tego pięknego upamiętnienia. Oddając dziś hołd tym, którzy byli skrzydłami wolnej Europy, chylimy czoła przed ich imionami, które na zawsze zapisały się chwałą w historii lotnictwa wojskowego. Niech czyny ich doczesnej chwały pozostaną nieśmiertelne w pamięci potomnych – podkreślił prezes IPN w liście odczytanym przez wiceprezesa Jana Bastera.

Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych przypomniał historię udziału polskich lotników w walkach II wojny światowej, wyrażając wdzięczność wobec tych, dzięki którym Pomnik Polskich Sił Powietrznych mógł stanąć u francuskich wybrzeży:

– Polscy lotnicy przeszli podczas II wojny światowej bardzo długą drogę. Polacy jako pierwsi stawili czoła niemieckiej III Rzeszy i najdłużej trwali w walce. Już w 1940 roku, podczas bitwy o Wielką Brytanię, polscy piloci zaliczali się do grona najlepszych, mając na koncie rekordową liczbę zestrzeleń. Z biegiem kolejnych lat ten dorobek się stale powiększał. W czerwcu 1944 roku w kluczowym dla losów tej wojny lądowaniu w Normandii uczestniczyli lotnicy dywizjonów tworzących 131. Skrzydło Polskich Sił Powietrznych – powiedział Minister Kasprzyk. – Ten uniwersalny symbol zwycięstwa i nadziei jest czytelny i rozpoznawalny na wszystkich kontynentach. To jasny przekaz dla osób, które w przyszłości odwiedzą to miejsce: że lotnicy, uczczeni pomnikiem, służyli dobrej sprawie. Z serca dziękuję wszystkim instytucjom i ludziom dobrej woli, którzy przyczynili się do utworzenia Memoriału w Plumetot – zakończył.

Następnie Szef UdSKiOR, prefekt Calvados Laurent Fiscus, Przewodniczący Rady ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych sędzia Bogusław Nizieński oraz pan Kowalski, potomek polskiego weterana, mieszkający w Normandii, odsłonili memoriał „Zwycięski lot”. Stalowa, 2,5-metrowa rzeźba w kształcie litery V (jak „Victory”) autorstwa architekta Alexandra Smagi symbolizuje zwycięski lot polskich lotników w samolotach Spitfire podczas walk o Normandię. Stanęła ona na placu w Plumetot – blisko miejsca, w którym znajdowało się lądowisko B-10, będące bazą operacyjną dla trzech dywizjonów samolotów bojowych (308. Dywizjon „Krakowski”, 302. Dywizjon” Poznański”, 317. Dywizjon „Wileński”) podczas walk o Normandię w VI 1944 r. Wewnątrz litery V umocowano trzy samoloty Spitfire LF IX na stalowych linkach, symbolizujące polskie dywizjony. Na znaku rozpoznawczym RAF wyryto w języku polskim, angielskim i francuskim inskrypcję „Za naszą i waszą wolność”. Do miejsca, gdzie stanął pomnik, prowadzi niewielka aleja, zorientowana w kierunku plaży lądowania „Sword Beach”.

Po inauguracji memoriału ppor. Łukasz Zaręba z 41. Bazy Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie odczytał apel poległych lotników polskich, którzy zginęli w bitwie o Normandię. Wieńce oraz wiązanki kwiatów złożyły pod pomnikiem przybyłe delegacje wojskowe i cywilne. Uroczystość zakończyło odśpiewanie hymnów narodowych oraz odegranie pieśni „Białe róże”.

--
Lądowanie aliantów w Normandii 6 czerwca 1944 r. było wstępną fazą operacji Overlord, a zarazem największą pod względem użytych sił i środków operacją desantową w historii wojen. Miała ona na celu otwarcie w zachodniej Europie tak zwanego drugiego frontu w europejskim teatrze działań II wojny światowej. Operacja została przeprowadzona pod dowództwem gen. Eisenhowera, a trzon sił inwazyjnych stanowiły wojska amerykańskie, brytyjskie i kanadyjskie. Polscy piloci wykonali podczas lądowania aliantów u wybrzeży Francji ok. 8000 lotów bojowych, eskortując sojusznicze bombowce, bombardując niemieckie bazy zaopatrzeniowe, zwalczając samoloty Luftwaffe oraz okręty podwodne wroga, a także niszcząc pociski latające V-1. Do zabezpieczenia alianckiego desantu użyto samolotów z jedenastu dywizjonów tworzących 131. Skrzydło Polskich Sił Powietrznych.