22 grudnia 2020 r. w Warszawie odbyły się uroczystości upamiętniające 30. rocznicę przekazania insygniów władzy II RP przez ostatniego Prezydenta RP na Uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego pierwszemu polskiemu prezydentowi wybranemu po II wojnie światowej w wolnych wyborach Lechowi Wałęsie.

Obchody zainaugurowała uroczystość w Świątyni Opatrzności Bożej na warszawskim Wilanowie, którą rozpoczęła modlitwa poprowadzona przez jasnogórskiego kapelana żołnierzy niepodległości o. Eustachego Rakoczego, ks. Tadeusza Sową i ks. Tadeusza Aleksandrowicza.

W samo południe kwiaty przed grobem śp. Prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego złożyła rodzina, reprezentujący Prezydenta Andrzeja Dudę minister Adam Kwiatkowski, Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk oraz Dyrektor Centralnej Biblioteki Wojskowej dr Jan Tarczyński. Następnie, hołd ostatniemu prezydentowi RP na Uchodźstwie złożyli kolejni przedstawiciele polskich władz i instytucji państwowych, m.in. minister w Kancelarii Premiera Jan Dziedziczak, Prezes Najwyższej Izby Kontroli Marian Banaś wraz z zastępcami i Dyrektor Upamiętniania Walk i Męczeństwa Adam Siwek reprezentujący Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej.

Druga część obchodów 30. rocznicy przekazania insygniów władzy II Rzeczpospolitej odbyła się na Zamku Królewskim w Warszawie – w miejscu, którego mury były świadkiem tego historycznego wydarzenia – gdzie debatowano o powrocie z wojennego wygnania legendarnego Prezydenta Rzeczypospolitej i symbolicznego złączenia się Polaków w kraju z rodakami rozproszonymi po świecie. W dyskusji udział wziął Szef UdSKiOR Jan Józef Kasprzyk, Dyrektor CBW dr Jan Tarczyński, Dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie prof. dr hab. Wojciech Fałkowski oraz Prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Dariusz Bonisławski. Moderatorem rozmowy był historyk Piotr Gursztyn. Prelegenci omówili również rolę powojennej emigracji niepodległościowej w bezorężnej walce o suwerenność Ojczyzny oraz w utrzymaniu polskości i tradycji narodowej na obczyźnie, a także wspominali sześciu Prezydentów RP na Uchodźstwie.

Minister Jan Józef Kasprzyk zaprezentował na Zamku Królewskim w Warszawie dwa najważniejsze cywilne odznaczenia Rzeczypospolitej. Podkreślił, że prezydenci II RP stawali się wielkimi mistrzami tych orderów i przypomniał, że dokładnie 30 lat temu Ostatni Prezydent RP na Uchodźstwie Ryszard Kaczorowski przekazał je w tym właśnie miejscu wybranemu w pierwszych po wojnie wolnych wyborach Prezydentowi Lechowi Wałęsie: - To było niezwykle ważne wydarzenie. Ono pokazuje ciągłość między II RP a III RP. Wolna Polska zaczęła się wraz z powrotem do ojczyzny legalnych władz Rzeczypospolitej na czele z prezydentem Ryszardem Kaczorowskim, który był ostatnim prezydentem II RP.

Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych zwrócił uwagę, że przekazanie insygniów to nie tylko wymiar materialnego symbolu, ale też konkretne zobowiązanie służby wspólnocie jaką jest naród i państwo: - Przywieziono nie tylko insygnia władzy, ale też testament Drugiej Rzeczpospolitej, który realizować powinniśmy i wdrażać każdego dnia. A ten testament zawiera się w słowie „służba”.

- To jest klucz do zrozumienia istnienia legalnej władzy Rzeczypospolitej poza krajem. Przekazanie insygniów prezydenckich do Polski było z jednej strony przekazaniem władzy państwowej a z drugiej strony było spełnieniem wiary w odbudowę ducha narodu - powiedział Dyrektor Centralnej Biblioteki Wojskowej dr Jan Tarczyński

Prof. dr hab. Wojciech Fałkowski – Dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie – Muzeum postulował zbudowanie mostu dziejowego łączącego historię I i II Rzeczpospolitej oraz obecnej Polski poprzez utrwalenie rytuałów państwowych - ceremoniału Sejmu, Senatu urzędu Prezydenta i rozbudowę ich na inne instytucje. Rytuały wydają się ważne, bo skłaniają do uczestnictwa obywateli oraz pokazują powagę i misję urzędów.

Prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Dariusz Piotr Bonisławski przywołał w odpowiedzi doświadczenia i idee organizacji, którą kieruje. Zauważył, że oprócz rozwiązań prawnych i legislacyjnych utrwalających poczucie sprawiedliwości dziejowej i wypełniających marzenia prezydenta Kaczorowskiego i jego poprzedników, równie ważne jest budowanie porozumienia Polaków opartej na wiedzy o sobie. Jednym z takich przedsięwzięć, które razem z Kancelarią Prezydenta RP realizuje Stowarzyszenie "Wspólnota Polska" jest zainicjowana przez poprzedniego marszałka Senatu Stanisława Karczewskiego kampania społeczna "Jest nas 60 milionów" , polegająca na przekazywaniu informacji o ogromnym dorobku emigracyjnym społeczeństwu polskiemu zaś Polonii o aktualnym rozwoju ich ojczyzny.

Podczas debaty w Sali Wielkiej Zamku Królewskiego wyeksponowane zostały insygnia władzy II Rzeczypospolitej: oryginał tłoku pieczętnego oraz Konstytucji z 1935 roku, a także dwa historyczne ordery – Orła Białego i Polonia Restituta. Wydarzeniu towarzyszyła również okolicznościowa wystawa Centralnej Biblioteki Wojskowej ukazująca historię insygniów prezydenckich oraz drogę ich powrotu do wolnej i niepodległej Polski w 1990 roku.

Organizatorami uroczystości upamiętniających 30. rocznicę przekazania do Kraju insygniów prezydenckich II RP byli Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Centralna Biblioteka Wojskowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum oraz Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. Patronat medialny nad wydarzeniem objęło Polskie Radio S.A. oraz TVP Historia.

--

22 grudnia 1990 roku Prezydent Ryszard Kaczorowski przekazał na Zamku Królewskim w Warszawie na ręce nowo zaprzysiężonego Prezydenta Lecha Wałęsy insygnia władzy prezydenckiej II Rzeczypospolitej: chorągiew RP, pieczęć Kancelarii Prezydenta, oryginał Konstytucji z 1935 r., a także ordery Orła Białego i Polonia Restituta. „Dążenia kilku pokoleń Polaków do zapewnienia Polsce niepodległego bytu zostały zrealizowane” – napisali tego dnia dwaj Prezydenci – ostatni na uchodźstwie i pierwszy demokratyczny.