W 1942 roku miejscowość Szokpak w Kazachstanie była miejscem stacjonowania 8. Dywizji Piechoty Armii Polskiej w ZSRR. Obecnie jest to miejsce ostatniego spoczynku największej liczby polskich żołnierzy w Kazachstanie. Pochowano ich w co najmniej dwóch lokalizacjach: na cmentarzu przy stacji zbornej oraz na cmentarzu obozowym.
Na Polskim Cmentarzu Wojennym w Szokpak Baba odbyła się uroczystość upamiętniająca 85. rocznicę pierwszych masowych deportacji obywateli polskich w głąb Związku Radzieckiego. Udział wzięła w nich liczna delegacja Sybiraków – osób zesłanych w głąb ZSRR oraz tych, którzy urodzili się na zesłaniu i często po raz pierwszy mieli okazję powrócić w miejsca, które znali z czasów swojej młodości.
Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, minister Lech Parell, w swoim wystąpieniu przy pomniku zmarłych i pomordowanych, przytoczył wyrytą na nim inskrypcję.
- ,,Tu spoczywają Polacy, 212 żołnierzy Armii Polskiej na Wschodzie gen. Władysława Andersa oraz osoby cywilne, byli jeńcy, więźniowie sowieckich łagrów, zmarli w 1942 r. w drodze do ojczyzny” – mówił do zgromadzonych.
- Pod tym lapidarnym wyrytym w kamieniu napisem kryje się coś, co nazywamy polskim duchem, polskim narodowym charakterem. Jest nim odważne i pełne poświęcenia dążenie do wolności osobistej oraz niezłomna walka o wolność Ojczyzny. Te cechy nie zanikły nawet w najciemniejszych czasach, które nastały po napaści Sowietów na naszą ojczyznę– powiedział minister.
Podkreślił również, że naszym obowiązkiem jest dbać o wolność oraz konsekwentnie budować sprawiedliwy świat i zgodną Ojczyznę..
- Niech historia zesłań i prześladowań będzie dla nas nauką, by troszczyć się o wolność i prawa człowieka. Niech będzie dla nas zobowiązaniem abyśmy stale wzmacniali Polskę – zaznaczył Lech Parell.
Konsul generalny RP w Ałmaty Dariusz Szewczyk przyznał ze wzruszeniem, że jest to dla niego moment szczególny.
- Co roku jesteśmy na tych cmentarzach, bo pamięć w naszym narodzie o naszych rodakach, którzy zostali pochowani, niezależnie od miejsca, niezależnie od przyczyn, jest to siła naszego narodu, jest to część naszej wiary, część naszej tradycji. Są to momenty naprawdę wzruszające, kiedy możemy tu być i razem wspominać te osoby, które do wolnej Polski nie doczekały - powiedział konsul.
Wiceprezes Zarządu Głównego Związku Sybiraków Adam Mitelsztet, syn zesłańców do Kazachstanu, podkreślił wagę traumy, jakiej doświadczały na zesłaniu dzieci, kiedy umierali ich najbliżsi, rodzice, rodzeństwo, sąsiedzi i przyjaciele.
- W takiej sytuacji dzieci gwałtownie i przedwcześnie otrzymywały życiową dojrzałość. Wszystko to rodziło (...) traumatyczne następstwa. Totalny świat sowieckich deportacji zmuszał dorosłych i młodzież do walki o przetrwanie. Dzięki systemowi wartości, to jest wiary, głębokiemu patriotyzmowi i miłości do ojczyzny oraz odpowiedzialności za najmłodszych, deportowane matki zdolne były do największych poświęceń. Robiły wszystko, aby utrzymać dzieci przy życiu, czasem kosztem własnego - powiedział.
W imieniu Sybiraków wyraził również wdzięczność za możliwość pojawienia się po tylu latach, już jako wolni i dumni obywatele polscy, w miejscach, do których byli zesłani.
- Przebyliśmy kilka tysięcy kilometrów, żeby pochylić się nad grobami tych, którzy na tej ziemi zginęli. Wspominamy ich i jesteśmy szczęśliwi, że możemy oddać im hołd. Cześć ich pamięci! – mówił Adam Mitelsztet.
W trakcie uroczystości odbyła się również ceremonia wręczenia medali ,,Pro Bono Poloniae’’ i „Pro Patria” za szczególne zasługi w pielęgnowaniu pamięci o polskich bohaterach i ofiarach zsyłek. Minister Lech Parell uhonorował medalem ,,Pro Bono Poloniae’’ Emilię Kotek i Mariana Gwiazdowskiego oraz medalem ,,Pro Patria’’ Pawła Kuśnickiego.
Po modlitwie ekumenicznej uczestnicy uroczystości złożyli wiązanki kwiatów przed pomnikiem upamiętniającym Polaków spoczywających na cmentarzu.
Po uroczystości minister Parell udał się wraz z delegacją na Polski Cmentarz Wojenny w Mankencie
W trakcie uroczystości minister Lech Parell uhonorował medalem ,,Pro Patria’’ Almetova Khalmurata. Pan Almetov sprawuje opiekę nad cmentarzem w Mankencie.
Szef Urzędu oraz delegacje Związku Sybiraków i Federacji Rodzin Katyńskich złożyły przed Kwaterą wiązankę kwiatów.
