Blisko 80 lat temu po ostatniej decydującej bitwie na froncie włoskim Polacy wyzwolili Bolonię i przyczynili się do ostatecznej klęski Niemiec na Półwyspie Apenińskim. Italia upamiętnia te wydarzenia w postaci obchodów jednego z dwóch najważniejszych świąt państwowych – Święta Wyzwolenia.
Wolność Bolonii, stolicy regionu Emilia – Romana, kluczowego miasta Północnych Włoch oswobodzonego w ostatnich dniach działań wojennych w Italii przynieśli polscy żołnierze 2. Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa.
Polskie zwycięstwo
Po ciężkich bojach nacierając wzdłuż starożytnej drogi Via Emilia w bardzo niekorzystnych warunkach terenowych i klimatycznych wczesnym rankiem 21 kwietnia 1945 r. żołnierze 9. Batalionu Strzelców Karpackich 2. Korpusu Polskiego przez trzynastowieczną Wielką Bramę Miejską – Porta di Strada Maggiore wkroczyli do Bolonii owacyjnie witani przez miejscową ludność.
Fot: Wkroczenie oddziałów 2 Korpusu Polskiego do Bolonii. W samochodzie generałowie Zygmunt Bohusz - Szyszko i Klemens Rudnicki (za kierownicą) / NAC
W żadnym z wyzwolonych przez żołnierzy gen. Andersa włoskich miast Polacy nie spotkali się z tak entuzjastycznym przyjęciem. Mieszkańcy Bolonii witali ich kwiatami i ściskali z radości na ulicach. Nad miastem, które praktycznie nie ucierpiało w wyniku działań wojennych zaczęła powiewać polska flaga, którą na szczycie słynnej 97 – metrowej wieży – Torre degli Asinelli zatknął kapelan Karpatczyków ks. Rafał Grządziel. Druga polska flaga powiewała na balkonie Pałacu Ratusza.
Fot: Kapelan Karpatczyków ks. Rafał Grządziel zatyka polską flagę na Torre degli Asinelli w Bolonii / NAC
Polacy rozklejali też na murach domów afisze o treści: „Włosi, Wam wolność przynieśli Polacy, ci, którzy pierwsi oparli się tyranii w 1939 roku, ci, którzy nade wszystko cenią swobodę człowieka i wolność Narodu, ci, którzy w walce o wolność i sprawiedliwość nie ustaną, ci, którzy w niczyją nie pójdą niewolę! Bo walczą o waszą i naszą wolność. Cześć nieśmiertelnej Italii! Dywizja Piechoty „Kresowa”, dywizje z polskich miast ze Lwowa i z Wilna”. Łumy szczęśliwych Włochów skandowały: Viva Polonia! Viva Polaki! Viva liberatori! Pierwsze chwile w Bolonii tak wspominał oficer artylerii 3 Dywizji Strzelców Karpackich – Tadeusz Czerkawski: „Nasza piechota posuwała się ulicami wśród krzyczących z radości mieszkańców, szczęśliwych i rzucających żołnierzom pod nogi kwiaty. Dziewczęta całowały zmizerowane, nieogolone twarze strzelców. Miasto było nasze, myśmy je oswobodzili po ciężkich walkach za cenę przelanej krwi. Grała polska orkiestra wojskowa, kawiarnie były pełne żołnierzy i cywilów, którzy stawiali wino oswobodzicielom.”
Wdzięczność Włochów
W uznaniu znaczącej roli Polaków w wyzwoleniu Bolonii było nadanie przez burmistrza Bolonii Giuseppe Dozza, w kilka miesięcy po wyzwoleniu miasta, honorowego obywatelstwa gen. Władysławowi Andersowi i jego szesnastu oficerom. 215 żołnierzy otrzymało specjalne medale pamiątkowe z napisem: „Oswobodzicielom, którzy pierwsi weszli do Bolonii 21 kwietnia 1945 – w dowód zasługi”. Natomiast 9 Batalionowi Strzelców Karpackich nadano miano Bolońskiego.Wdzięczni mieszkańcy w 35 rocznicę wyzwolenia miasta na historycznej bramie Porta di Strada Maggiore umieścili tablicę pamiątkową poświęconą żołnierzom 2. Korpusu Polskiego. W języku włoskim upamiętniono wejście przez średniowieczną bramę 21 kwietnia 1945 r. o godz. 6:00 żołnierzy 2. Korpusu Polskiego, którzy przynieśli wolność Bolonii o czym zaświadcza burmistrz miasta obejmując urząd w chwili wyzwolenia.
Fot: Zabytkowa Wielka Brama Miejska – Porta di Strada Maggiore w Bolonii podczas uroczystości wyzwolenia miasta / IPN
Święto wyzwolenia Bolonii niemal zbiega się ze Świętem Wyzwolenia Włoch, które obchodzone 25 kwietnia w rocznicę ogłoszenia powszechnego powstania jest jednym z dwóch najważniejszych świąt państwowych w Italii.
W tym roku organizowane przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych obchody 80. rocznicy wyzwolenia Bolonii obchodzić będziemy wraz ze Świętem Wyzwolenia Włoch 23 – 25 kwietnia. Upamiętniając wkroczenie polskich oddziałów 2. Korpusu Polskiego do wyzwolonej Bolonii oddamy cześć polskim żołnierzom także przed tablicą na historycznej bramie przez którą wkroczyli do miasta.
Program uroczystości 80. rocznicy wyzwolenia Bolonii: TUTAJ
Bitwa o Bolonię rozpoczęła się wieczorem 9 kwietnia 1945 roku w ramach operacji „Buckland”, której celem było oskrzydlenie i zniszczenie sił wroga znajdującego się na południe od rzeki Pad. Walki w tym rejonie uniemożliwiały Niemcom obsadzenie linii obronnych w Alpach. Zakładano, że brytyjska 8 Armia zajmie Ferrarę, a amerykańska 5 Armia Bolonię. Polski 2 Korpus wraz brytyjskim 5 Korpusem miał sforsować rzeki Senio i Santerno i na tej ostatniej stworzyć wspólny przyczółek w rejonie Massa Lombarda i Mordano. Zadaniem polskich żołnierzy było sforsowanie rzeki Senio na północ od miasta Faenza, a następnie dojście do drogi Ferrara – Bolonia. Przyczółki miała zdobyć nacierająca w pierwszej kolejności 3 Dywizja Strzelców Karpackich.
Rzekę Senio sforsowało zgrupowanie „Rud”, które utworzono z 3 Brygady Strzelców Karpackich. Strzelców wspierały czołgi i artyleria. Całością dowodził gen. bryg. Klemens Rudnicki.16 kwietnia zgrupowanie „Rak”, utworzone z 2 Warszawskiej Brygady Pancernej oraz żołnierzy 5 Kresowej Dywizji Piechoty, dotarło do kanału Medicina. Zgrupowaniem „Rak” dowodził gen. bryg. Bronisław Rakowski. 19 kwietnia 1945 roku, po sforsowaniu przez 5 Kresową Dywizję Piechoty kanału Fossatone, Niemcy musieli wycofać się z linii na rzece Ganiana. W wyniku tego dowódca brytyjskiej 8 Armii zmienił kierunek natarcia 2 Korpusu i dzięki temu w pasie jego działań znalazła się Bolonia do której skierowano zgrupowanie „Rud”. Wieczorem 20 kwietnia 1945 roku alianci przecięli drogę nr 9 na odcinku między Modeną a Bolonią. Gdy Amerykanie byli 6 km od Bolonii, rozkaz wkroczenia do miasta otrzymał 9 Batalion Strzelców Karpackich. Niemcy, którym groziło okrążenie, zaczęli wycofywać oddziały z miasta. Jako pierwsi, 21 kwietnia o godzinie 6.05, wkroczyli do Bolonii polscy strzelcy. Dwie godziny po nich do miasta dotarli Amerykanie.
W bitwie o Bolonię Polacy walczyli z zawzięcie broniącymi się doborowymi jednostkami niemieckimi: 1. Dywizją Strzelców Spadochronowych, 4 Dywizją Spadochronową oraz 26 Dywizją Pancerną.W ramach operacji „Buckland” zginęło 234 żołnierzy 2 Korpusu, 1228 zostało rannych, a 7 uznano za zaginionych.
