Powiewiórkę, Zułów, Pikieliszki, Bezdany – miejscowości na Litwie związane z Józefem Piłsudskim odwiedził 15 lipa 2016 roku p.o. Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk oddając hołd współtwórcy niepodległej Rzeczypospolitej Polskiej oraz Wojska Polskiego.

 

W Zułowie, gdzie 5 grudnia 1867 roku urodził się Pierwszy Marszałek Polski Józef Piłsudski, p.o. Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk z posłem na Sejm Republiki Litewskiej Michałem Mackiewiczem złożyli wieniec przy pomniku upamiętniającym zasadzenie w 1937 roku dębu w miejscu narodzin współtwórcy niepodległej Polski. Wiązanki kwiatów złożono także w Alei Pamięci przy pomnikach poświęconych gen. Aleksandrowi „Wilkowi” Krzyżanowskiemu oraz Sybirakom.

 

Dwór Piłsudskich w Zułowie spłonął doszczętnie w 1875 roku, co zmusiło mieszkańców do przeprowadzenia się do Wilna. Do dzisiaj nie zachowały się żadne plany, rysunki czy fotografie pokazujące majątek w Zułowie. W 1934 roku Związek Rezerwistów wykupił teren nad rzeką Merą, gdzie rozpoczęto prace na odbudową domu Piłsudskich. W opracowaniu założeń projektu pomogła siostra Marszałka Zofia Kadencowa, która opisywała: Do obszernego podwórza przed domem wjeżdżało się przez bramę murowaną, dość wysoką, przykrytą u góry łukiem i daszkiem dachówkowym. Po bokach w ścianach murowanych znajdowały się nisze. Brama ta mieściła się pomiędzy budynkami gorzelni a piętrowym budynkiem spichlerza (…) Dom mieszkalny stał na niedużym wzniesieniu, przed nim rosły bzy drobnokwiatowe koloru lila (…).

 

Kościół św. Kazimierza w Powiewiórce to miejsce chrztu Józefa Klemensa Piłsudskiego. Z tego dnia zachowały się: chrzcielnica oraz metryka chrztu Marszałka. Ciekawą pamiątką jest także tablica – prawdopodobnie z 1927 roku – ufundowana przez wiernych parafii sorokopolskiej na cześć Piłsudskiego. Kościół jest z roku 1774 i potrzebuje gruntownej renowacji.

 

Pikieliszki były częstym miejscem „wywczasów” Marszałka Piłsudskiego i jego rodziny. W 1930 roku klasycystyczny dworek z początku XIX w. został zakupiony przez Aleksandrę i Józefa Piłsudskich. Marszałek dużo w nim czytał, spacerował i podziwiał piękno litewskiej przyrody. Obecnie funkcjonuje tu biblioteka wsi Pikieliszki.

Dworzec kolejowy w Bezdanach przypomina o największej akcji ekspropriacyjnej polskiego ruchu niepodległościowego w XX w. O północy 26 września 1908 roku Organizacja Bojowa PPS, z Józefem Piłsudskim na czele, dokonała udanego napadu na rosyjski pociąg z pieniędzmi z podatków Polaków z Kongresówki. Zdobyto ponad 200 tys. rubli, które przeznaczono na rozwijanie działalności organizacji paramilitarnych w Galicji: Związku Strzeleckiego, czy Polskich Drużyn Strzeleckich. W akcji brało udział czterech przyszłych premierów Polski niepodległej: Józef Piłsudski, Walery Sławek, Aleksander Prystor i Tomasz Arciszewski.

nr 2 (398) 2024 luty

2024 luty